Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), 2008 Ekim ayından itibaren sigortalı çalışmaya başlayan memurlar dahil herkesin sigortalı çalışma öncesindeki askerlik sürelerini borçlanmaları halinde sigorta başlangıç tarihini borçlandıkları gün kadar öne çekiyor. Aynı uygulama 2008 öncesi çalışmaya başlayan SSK ve BAĞ-KUR’lular ile yurt dışı borçlanması yapanlar için de geçerli.
SGK, 2008 Ekim ayından önce memuriyete başlayanların memuriyet öncesindeki askerlik sürelerinin borçlanılması halinde ise borçlanılan süreleri emekli aylığına sayıyor ancak daha erken emekli olmasını sağlayan emeklilik koşullarının belirlenmesinde dikkate almıyor. SGK’dan taleplerine olumsuz cevap alan memurlar konuyu Ombudsman’a taşıyarak çözüm arıyorlar.
UZMAN ÇAVUŞ OMBUDSMAN’A BAŞVURDU
Geçen yıl mart ayında Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi ile yaş koşulu kaldırılınca 5434 Sayılı Kanun’a tabi memurlar açısından askerlik borçlanmasının emeklilik koşullarının belirlenmesinde dikkate alınması hususu daha fazla önem kazandı. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre ilk kez 4 Aralık 2000 tarihinde 5434 Sayılı Kanuna tabi olarak göreve başlayan bir uzman çavuş, memuriyetten önceki askerlik süreleri için borçlanma yaptığını ancak EYT’den yararlandırılmadığını belirterek Ombudsman’a başvurdu.
8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayan memurlar SSK ve BAĞ-KUR’lular gibi kademeli yaşa tabi bulunuyor. Kademeli yaş geçen yıl mart ayında çıkartılan EYT kanunu ile kaldırıldığı için 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayan ve 9000 prim gününü tamamlamış bulunan memurlar hemen emekli olabiliyorlar. İlk kez çalışmaya 4 Aralık 2000 tarihinde başlayan uzman çavuş, askerlik borçlanması süresinin dikkate alınarak kendisinin de EYT’den yararlandırılması gerektiğini belirtti.
SGK: ASKERLİK BORÇLANMASI 5434’E TABİ MEMURLARIN SİGORTA BAŞLANGICINI ÖNE ÇEKMİYOR
Ombudsman, uzman çavuşun talebiyle ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan açıklama istedi. SGK’dan gelen yazıda, 8 Eylül 1999 tarihinden sonra 5434 Sayılı Kanuna tabi çalışmaya başlayanların emekli aylığına hak kazanabilmesi için 25 hizmet yılının yanı sıra kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını tamamlaması gerektiği, bu nedenle uzman çavuşun kademeli yaşa tabi olmasının mümkün olmadığı belirtildi.
5434 Sayılı Kanunda, borçlanmak suretiyle geçen sürelerin sigortalılık başlangıcını geriye götüreceğine ve borçlanılan sürelerde geçerli olan kanun hükümlerine göre emekli olabileceklerine dair hüküm bulunmadığı kaydedildi.
SGK’nın yazısında, borçlanmanın sosyal sigortacılığın temel prensiplerine aykırı, aktüeryal dengeleri bozan istisnai bir hak olduğu, istisnai hakların da hukukta dar yorumlandığı görüşü savunuldu. Kanun koyucunun bazı durumlarda borçlanmanın sigortalılık başlangıcını geriye götüreceğini özel olarak düzenlediği, nitekim SSK ve BAĞ-KUR’lular için ilgili kanunlarda açıkça bu yönde düzenlemeye yer verildiği vurgulandı. Oysa 5434 Sayılı Kanun’da bu yönde bir düzenleme olmadığı ifade edildi.
Bazı kamu görevlilerinin 5510 Sayılı Kanunla 2008 ekim ayından itibaren çalışmaya başlayanlara tanınan haktan yararlanarak sigortalılık başlangıç tarihinin geriye götürülmesi gerektiğini iddia ettiğine dikkat çekilen yazıda, 5510’daki hükmün ilk defa 2008 Ekim ayından itibaren çalışmaya başlayanları kapsadığı, uzman çavuş 2000 yılında göreve başladığından 5434 Sayılı Kanuna tabi olduğu ifade edildi.
Uzman çavuşun kademeli yaş uygulamasına tabi olma talebinin sosyal güvenlik reformlarının temel amacına da aykırı olduğu, erken emeklilik, fiili çalışmada geçmeyen sürelere tanınan kolay borçlanma imkanları gibi hususların sosyal güvenlik sistemlerinin aktüeryal açıdan sürdürülebilir olmasını olanaksız kıldığı görüşü savunuldu.
SGK’nın yazısından da görüleceği gibi askerlik borçlanmasının sigorta başlangıç tarihini öne çekme uygulamasından herkes yararlanıyor ancak sadece 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na tabi memurlar yararlanamıyor.
OMBDUSMAN EYT’DEN YARARLANDIRILMASI İÇİN TAVSİYE KARARI ALDI
Kamu Denetçisi Celile Özlem Tunçak, başvuruyu “hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönünden” değerlendirdi. Borçlanma işleminin sigortalılık başlangıcını geriye götürüp götürmeyeceği değerlendirmesinin ilgili kanunla kurulan sistemin yapısına uygun olarak yapılması gerektiğini vurguladı. Buna göre, SGK’nın sigortalılık başlangıcının geriye çekilmemesi yönündeki işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı ancak borçlanılan sürenin emeklilik şartlarının hesabında dikkate alınmamasının hukuka aykırı olduğunu belirtti.
Kamu Başdenetçisi Şeref malkoç bu değerlendirme sonrası uzman çavuşun borçlandığı askerlik sürelerinin gözönüne alınarak emeklilik şartları bakımından kademeli yaş maddesi kapsamında belirlenen emeklilik şartlarının hesabında dikkate alınması yönünde SGK’ya tavsiye bulundu. Diğer bir ifadeyle EYT düzenlemesinden yararlandırılarak yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmesi halinde emeklilik hakkı sağlanmasını tavsiye etti.
SGK, 5434 Sayılı Kanunda “Borçlanma süreleri sigorta başlangıç tarihini öne çeker” şeklinde açıkça hüküm bulunmadığı için 2008 Ekim öncesi göreve başlayan memurların talebine olumsuz yanıt veriyor. Ancak, 5434 Sayılı Kanun’da, borçlanma süresinin sigorta başlangıcını öne çekemeyeceğine dair de bir hüküm bulunmuyor. Genelge değişikliği ile hakkın sağlanmasının önünde bir engel bulunmuyor.