Türkiye’nin tanınmış iktisatçılarından eski Hazine Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, yapay zekâ sohbet robotu ChatGPT’ye ekonomiyi sordu.
“Bir ülke neden çöker ve çökmüş bir ülke nasıl kurtarılır?” diye soran Eğilmez aldığı cevabı ve bu cevaba yönelik yorumunu kendi adını taşıyan blog sayfasında yazdı.
Eğilmez'in aktardığına göre ChatGPT, bir ülkenin çöküşünde dört ana faktörün etkili olduğunu belirtti: kötü ekonomik yönetim, siyasi istikrarsızlık, kurumsal zayıflık ve savaş ya da iç karışıklıklar. Ekonomik açıdan aşırı borçlanma, yüksek enflasyon, bütçe açıkları, yolsuzluk ve kaynakların verimsiz kullanımı çöküşün tetikleyicileri arasında gösterildi. Siyasi alanda ise sık hükümet değişiklikleri, yönetişim eksiklikleri ve darbe girişimleri kriz ortamını derinleştiriyor.
KURTULMAK İÇİN 5 KRİTİK ADIM
Kurumsal yapıdaki bozulmalar adalet sistemi, eğitim ve sağlık gibi temel hizmetlerin kalitesini düşürürken, sosyal huzursuzluk ve çatışmalar ülkelerin çöküş sürecini hızlandırıyor.
Öte yandan, yapay zekâ çökmüş ülkelerin kurtarılması için beş kritik adım önerdi: güçlü reform planları, kurumsal yeniden yapılanma, sosyal kalkınma, uluslararası destek ve toplumsal katılım.
Bu adımlar arasında, makroekonomik istikrarın sağlanması ve borçların yapılandırılması önemli yer tutuyor. Ayrıca bağımsız yargı, şeffaf yönetim ve yolsuzlukla etkin mücadele kurumsal güveni yeniden tesis etmenin anahtarı olarak gösterildi. Eğitim ve sağlık sistemlerinin güçlendirilmesi, işsizliğin azaltılması gibi sosyal kalkınma öncelikleri de kurtuluş planının ayrılmaz parçaları arasında yer aldı.
Uluslararası kuruluşlardan teknik ve mali yardım alınması, dış yatırımın teşvik edilmesi ve dış ilişkilerin geliştirilmesi gibi adımlar da ekonomik toparlanmaya destek oluyor. Son olarak, halkın değişim talebi ve sivil toplumun aktif katılımı ülkelerin uzun vadeli istikrarı için vazgeçilmez görülüyor.
Dr. Mahfi Eğilmez, “Yıllardır yapısal reformların önemini anlatmaya çalıştık. ChatGPT’nin bu konuda verdiği cevapları görmek, doğruları anlama ve kabul etme sürecinde önemli bir işaret” diyerek yapay zekânın perspektifinden aldığı yanıtları paylaştı.