Raporda, mavi yakalı çalışan bulma konusunda yaşanan zorluklar ve bu durumun kriterlerin gevşetilmesine neden olduğu belirtilirken, usta kaynakçıların bazı bankacılardan daha yüksek maaş aldığına dikkat çekildi.
Raporda, firmaların ciddi şekilde ilave çalışana ihtiyaç duyduğuna ve mavi yakalı personel ile vasıflı ustaların bulunmasının zorlaştığına işaret ediliyor. Bu bağlamda, bazı imalat sanayi şirketleri kriterlerini gevşetmeye başladığını ifade ediyor. Örneğin, usta kaynakçıların 10 yıllık bir bankacıdan daha yüksek maaş aldığı gözlemlendi.
İTOSAM’ın “İstihdamı Kazanmak: Firmaların Çalışan İstihdamında Yaşadığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri” başlıklı raporu, Türkiye’nin kapsayıcı bir ekonomik büyüme için daha nitelikli ve dengeli bir istihdam piyasasına gereksinim duyduğunu ortaya koyuyor. Raporda, mavi yakalı çalışanların istihdamında yaşanan sorunlar arasında teknik eğitim sistemindeki yapısal eksiklikler ve mesleklerin toplumdaki imaj ve statüsü gibi sorunlar öne çıkıyor. Beyaz ve gri yakalı çalışanlarda ise yükseköğretim sistemindeki yapısal sorunlar ve teknolojik boşluklar dikkat çekiyor.
Raporda, İstanbul’un Türkiye’deki toplam istihdamın yüzde 20’sini barındırdığına ve işverenlerin ilan ettiği “açık işlerde” mavi yakalı mesleklerin belirgin bir ağırlığa sahip olduğuna işaret ediliyor. Temelde zanaatkarlar, operatörler ve montajcılardan oluşan orta vasıflı mavi yakalı mesleklerdeki ‘açık iş’ oranının işsizlik oranından yüksek olduğu vurgulanıyor. Bu durumun, iş beğenmeme eğiliminin bu mesleklerde daha belirgin olduğunu gösterdiği belirtilirken, mesleki eğitimdeki yapısal eksiklikler, imaj ve statü problemleri ile organizasyonel sorunların öne çıktığı ifade ediliyor.
“MAVİ YAKALI ÇALIŞAN İHTİYACI SÜREKLİLİK ARZ EDİYOR”
Anket yapılan firmaların görüşleri rapora şöyle aktarıldı: “Lojistik sektöründe faaliyet gösteren bir firma, mavi yakalı çalışan bulmada da mevcut mavi yakalı çalışanları elde tutmada da önemli sorunlar yaşadıklarını ifade etmiştir. Firmaya göre üniversite mezunları ‘dört yıllık üniversite bitirdim, bu mavi yakalı işi nasıl yapayım’ diye bir yaklaşım içinde olma eğilimindedir. Öte yandan, firmaya göre mevcut mavi yakalı çalışanlar da yüzde 10 gibi görece ufak bir ücret farklılığı nedeniyle toplu bir şekilde başka bir firmaya kolayca geçebilmektedir. Tekstil sektöründe faaliyet gösteren bir firma ise mavi yakalı çalışan bulamadıklarını ifade etmektedir. Bu durumun özellikle İstanbul’da geçerli olduğunu ve bu nedenle üretimi belli oranda Anadolu’ya kaydırdıklarını ifade etmektedir. İmalat sektöründe faaliyet gösteren bir firma ise gençlerin (mavi yakalı) işlere ‘ilgi göstermediğini’, vasıflı mavi yakalı çalışan bulmanın zor olmasının yanı sıra yetiştirecek eleman bulmakta da ciddi sorunlar yaşadıklarını ifade etmiştir.”
“USTA KAYNAKÇI 10 YILLIK BİR BANKACIDAN DAHA YÜKSEK MAAŞ ALMAKTADIR”
İmalat sektöründe faaliyet gösteren ve ankete katılan bir başka firmanın da “kalifiye (mavi yakalı) personel ve ‘vasıflı usta’ bulmanın çok zor olduğunu, bu nedenle kriterleri gevşetmeye başladıklarını ifade ettiğinin belirtildiği raporda, şöyle devam edildi: “Dahası, işe başlayanların bir kısmının da işi ağır bulmalarından dolayı ‘üç-beş gün’ çalıştıktan sonra işi bırakıp gittiklerini belirtmektedir. Yine, vasıflı çalışanları elde tutabilmek için ‘her türlü problemlerini çözmeye’ ve olabildiğince iyi ücret vermeye çalıştıklarını belirtmektedir. Öyle ki ‘usta kaynakçı’ 10 yıllık bir bankacıdan daha yüksek maaş almaktadır. Hizmetler sektöründe faaliyet gösteren bir firma da 'teknik personel' bulmakta sıkıntı yaşadıklarını ve 'elemanların vasıf kazandıktan sonra yaptıkları ilk işin kaçmak' olduğunu ifade etmektedir. Firma vasıflı veya yetiştirilmek üzere mavi yakalı çalışan ihtiyacının süreklilik arz ettiğini belirtmektedir. Yine, başka bir firma da teknik alanlarda vasıflı eleman bulmakta sıkıntı yaşadıklarını belirtmektedir.”
Raporun sonuç bölümünde ise “Çalışanlar-firmalar-toplum üçgeninde ortaya çıkan bu kaybet-kaybet-kaybet sarmalının kazan-kazan-kazan iklimine çevrilebilmesi için çok boyutlu ve kapsamlı bir istihdam stratejisinin, politikasının, planının geliştirilmesi ve atılacak kısa, orta, uzun vadeli somut adımların belirlenmesi, programlanması ve atılması gerekmektedir.” denildi.