Kiracı Hakları Nelerdir?
Kiracı hakları kanunu, genel itibarıyla kiracının sorumluluklarından kaynaklı olarak ortaya çıkabilir. Söz konusu yeri kiralayan kişi, sözleşmeye bağlı olarak doğan haklar kapsamında evi kiralayandan birtakım taleplerde bulunabilir. Kontratsız kiracı hakları da kanunlar içerisinde mevcuttur. İş yeri ve ev gibi çeşitli yerlerde sözleşmenin içeriği değişse de kiracı ve kiralayanın hakları daima korunmaktadır.
Kiracılar ve ev sahipleri arasında en fazla görülen problemlerden biri de ev sahibinin belirlenen süreden önce kiracıyı tahliye etme isteği olarak dikkat çeker. Ancak bu konuda yapılan kanunsal düzenlemeler daima kiracı tarafın yanındadır. İlgili mülke taşınmadan önce kontrat yapılması gereken bir durumdur. Bu belgenin düzenlenmesinden sonra kiracı evden çıkarılamaz.
Kiracı Haklarını Nasıl Savunabilir?
Kiracının hukuki hakları arasında ilk olarak ilgili sözleşmede belirtilen maddelere uyulması durumunda 10 yıla kadar kiralanan yerin kullanılması dikkat çeker. Bası mücbir sebepler dışında ilgili konuttan tahliye söz konusu dahi değildir. Kiracının tahliyesi 10 yıldan sonra mümkün hale gelebilir. Kiracı haklarının korunabilmesi adına ev sahibiyle mutlaka kira sözleşmesi hazırlanması gerekir. İlgili sözleşmeye uyan kiracı şahıs, kanunen ilgili mülkü kullanım hakkına sahip olur.
Haklı gerekçeler mevcudiyetinde tahliyenin istenmesi gibi bir durumda ev sahibinden yazılı olarak bildirim alınması gerekir. Ev sahibi, bu durumda kiracıya ihtarname bildirimi gönderir. Yazılı tahliye bildirimi olmadan mülkü kiraya veren kişinin kiralayan şahsı evden tahliye etmesi mümkün olmaz. Kiralanan mülkün farklı birine satılması gibi bir durum da kiracının haklarını kaybettiği anlamına gelmez. Burada yalnızca yeni ev sahibi, eski ev sahibinin yerine geçirerek sözleşmenin bir tarafı olur. Evin yeni sahibi, söz konusu mülkü satın aldığı tarih itibarıyla 1 ay içinde kiracı olan kişiye tahliye bildirimi gönderebilir. Bunun ardından kiracı, tahliye olabilmek için 6 ay süreye sahiptir.
Kiracı haklarında evden çıkma süresi, iflas eden bir kiracı için de farklı olarak seyredecektir. İflas ettiğini ev sahibine bildiren kiracı şahıstan ödenmeyen kira bedelleri için senet gibi güvenceler talep etmesi de görülenler arasıdır. Güvence verilmesi için ise kiracı şahsa kiralayan şahıs tarafından ek bir süre verilebilir. Burada kiracı, hiçbir güvence veremeyeceğini kabul ederse sözleşmenin o anda feshi gerçekleşebilir. Bu durumda Borçlar Kanunu kiracı hakları ise geçerliliğini kaybeder. Ancak ev sahibi ve kiracı arasında anlaşma yolu ve ihtimali daima açıktır.
İşyeri Kiracı Hakları Nelerdir?
İşyeri kiracı hakları da emlak alanıyla ilgilenenler için son derece önemli bir konudur. Tıpkı normal mülklerde olduğu gibi iş yeri kiralayanların da mülk sahibine karşı bazı sorumluluk ve hakları vardır. Burada da ilgili olan sözleşme gereğince belirtilen gün ve miktar kadar kira bedeli ödemesi yapılma sorumluluğu vardır. Burada da kiracıların birtakım hakları vardır. İlgili kiralar, Borçlar Kanunu’nda açıklanmıştır.
Dükkan kiracı hakları ve dükkan kiralayan hakları gibi konuları düzenleyen kanun kapsamında, iş yeri sahibi kiracıyı istediği zaman çıkarma hakkına sahip değildir. Kiracı ile sözleşme feshi yapmak için kiraya veren şahsın birtakım haklı nedenleri bulunması gerekir. Aksi takdirde, ilgili mülkü kiraya veren kişi kiracı şahıstan tahliye edemez. Borçlar Kanunu kapsamında değerlendirilen kira sözleşmesinde kira bedeli dışında kiracı aleyhine değişikliğe gidilmez.
Her Kiracının Bilmesi Gereken Haklar
Ev sahibi evi satarsa kiracı hakları devam eder. Ancak kira sözleşme tarihinin dolması ile kiracıdan tahliye beklenebilir. Sözleşme bitişi de çoğunlukla kontratta yazılmış olan süreye tekabül eder ve nadir sebepler dışında kiracı kesinlikle bu süreden önce mülkten çıkarılamaz. Sözleşme bittiğinde yeni sözleşme yapılmazsa ve kiracı mülkte oturmaya devam ediyorsa da aynı maddeler geçerlidir. Kiracının sözleşme uzatma süresi 10 yıl olarak dikkat çeker.
Tahliyeye karşı da kiracı hakları bulunur. Ev sahibi olan şahıs, ilgili kiralama sözleşmesinin dolmasından sonra tahliyenin hemen gerçekleşebileceğini düşünebilir. Kanun kapsamında sözleşmenin bitişi, kiracı kişinin tahliyesini sağlamada bir sebep değildir. Yeni baştan sözleşme yapılmaması gibi bir durumda bir önceki sözleşmenin aynı koşullarda devam ettiği varsayılır.
Bir kiracı olarak kiraladığınız evde doğabilecek tadilat masraflarının kiracı hakları kapsamında olduğunu bilmelisiniz. 1 yıllık veya 5 yıllık kiracı hakları için aynı şey geçerlidir. Evin kendinden kaynaklanan kusurlarının hiçbir karşılık almaksızın ev sahibi tarafından yaptırılması gerekir. Gerekli tadilatların kiracı tarafından yaptırılması, masraf bedelinin ise kiradan düşülmesi yaygın bir uygulama olarak buna bir alternatiftir.
Depozito, bir veya birkaç kira bedeli kadarınca kiraya veren şahsın talep ettiği teminat olarak ifade edilebilir. Bu uygulamanın esas amacı, ilgili mülkü kiralayan kişinin mülkü ilk aldığı şekilde bırakmaması riskinde gereken tadilatların yapılması gerektiğidir. Bir kiracı olarak, bir mülkü kiralamadan önce herhangi bir kusur olup olmadığını tespit edebilirsiniz. Kiracı hakları kapsamında, depozitonun tadilat gibi durumlarda kiracıya ödenmesi bir haktır.
Bir mülkün kiraya verilebilmesi için gereken sigortanın uygulanması gerekir. Kiracı hakları kanunu bakımından, ev sahibi sigorta ödemesini yapmış olmalıdır. Tadilat gibi bir durumda sigorta için de evi kiralayan kişinin harcama yapması ve buradan düşülmesi de yaygın görülen bir durum olarak öne çıkar.