halktv.com.tr'nin gündeme getirdiği İstanbul'da konut problemi, gerek sosyal medyada gerekse siyasilerin açıklamalarında yer buldu. Üniversite yerleştirme sonuçlarının açıklanmasıyla beraber öğrenciler için artan 'kiralık konut sorunu' üzerine Milli Eğitim Bakanlığı'na ait açık kaynaklardan ulaştığımız faaliyet raporları, üniversite öğrencilerinin barınma sorununa dair hükümetin yıllar içerisindeki politikalarını açıklar nitelikte.
2006-2007 eğitim döneminden itibaren paylaşılan raporların tamamı incelendiği zaman İstanbul'da okuyan öğrencilerin yaşayabileceği devlet yurtlarının istikrarlı bir şekilde artmadığı fakat özel ve vakıf yurtlarının oldukça fazla arttığı anlaşılıyor.
1- Son 10 yılda İstanbul'da 2 tane KYK yurdu yapılmış
Faaliyet raporlarına göre 2011 yılında İstanbul'da 22 tane KYK yurdu bulunuyor. Bu sayı, 2020'de gelindiğinde sadece 24'e yükseliyor. Yani AKP hükümeti, 10 yılda İstanbul'da sadece 2 adet devlet yurdu yapabilmiş.
Yurtların yatak sayıları üzerinden baktığımız zaman ise 2011'de 15 bin olan yatak sayısı 2020'de 25 bine çıkmış. Fakat İstanbul'da sadece devlet üniversitesinde okuyan öğrenci sayısı 10 yılda 100 bin artmış.
2- Vakıf yurtlarının sayısı son 10 yılda 3 kat arttı
Raporları incelediğimiz zaman ise devletin eksik kaldığı yerde vakıfların oldukça iyi çalıştığı anlaşılıyor. 2007'de 154 olan vakıf yurdu sayısı, 2019'da 454'e çıkarken bu artışın 15 Temmuz Darbe Girişimi sonrası sadece bir yıl azaldığı dikkatlerden kaçmıyor.
3- Özel yurtların da sayısı son 10 yılda 3 kat arttı
Devlet yurtlarına göre oldukça pahalı olan özel yurtlar ise öğrenciler için en son tercihlerden biri durumunda. Yaşam alanı açısından dar ve olanaksız olan çok fazla özel yurt var. Fakat hükümetin barınma sorununa dair atım atmayışı, özel sermayeyi de son 10 yılda harekete geçirmiş görünüyor.
4- Erzurum'da 20 bin, İstanbul'da 25 bin kişilik yurt var: İnşaatını yap paranı al
Öte yandan örgün öğrenci açısından 60 bin öğrenciye sahip Erzurum'da bulunan KYK yurtlarının kapasitesi, 300 bin devlet üniversitesinde okuyan öğrencinin olduğu İstanbul'dan sadece 5 bin kişi daha az. Erzurum'daki KYK yurtlarının kapasitesi 20 bin iken İstanbul'daki yurtların kapasitesi 25 bin. Eskişehir gibi öğrenci şehrinde ise KYK yurtlarının kapasitesi sadece 10 bin.
5- AKP'ye yakın olan vakıfların İstanbul'da toplam 8 bin 500 kişilik yurdu var
Üniversite kazanan bir öğrencinin en doğal haklarından biri barınma. Fakat bu hak, Türkiye'deki ekonomik durum ve devlet yurtlarının yetersizliği nedeniyle artık kullanılamıyor. Madde madde İstanbul'daki barınma sorununu incelediğimiz bu haberi hazırlama sürecimizde elbette gündem maddelerimizden biri de AKP'ye yakınlığıyla bilinen vakıfların yurtlarıydı.
Bu vakıflara milyonlarca liralık ihaleler yapıldığı daha önce haberleştirilmiş, İBB'deki görev değişiminin ardından ise belgeleriyle kanıtlanmıştı.
halktv.com.tr olarak bu konuyu tekrar ihale-inşaat üzerinden ele almaktansa biraz daha kapsamlı bir inceleme yaptık.
Sorular şunlar: Bu vakıfların yurt kapasiteleri nedir? Kaç yılda kaç yurt açtılar?
Ensar, TÜRGEV, TÜGVA, İlim Yayma Cemiyeti, Önder İmam Hatipler Derneği, Hüdayi Vakfı ve Yeni Dünya Vakfı'nı radarımıza alarak bu soruya cevap aradık.
Bu vakıfların çoğu faaliyet raporlarını yayınlamadığı için yurtlarının listesini bir tablo haline getirerek soruya cevap bulmak için ilk adımı attık. Ardından İBB'nin yayınladığı STK-Okul-Yurt Faaliyet Raporu'na göz attık.
Raporda sadece bir yıl içinde tahsis edilen yurtların listesi var fakat genel bir sayı çıkarmak hala mümkün değil.
Özellikle yayınlanmadığını düşündüğümüz bu veriler bir şekilde internetin içine düştüğünde erişilebiliyor. Mesele TÜRGEV'in Öğrenci Kayıt Kılavuzu, yurtlara başvuran öğrenciler için bir araç iken internete düşmesi nedeniyle gazeteciler için bir veri kiti oluyor. Bu kılavuz sayesinde TÜRGEV'in yurtlarının kapasitesini öğrendik. Çoğu vakfın ise tüm yurtları hakkında tek tek veri topladık.
Sonuç olarak bahsi geçen bu vakıfların İstanbul'daki üniversite öğrencilerine yönelik yurtlarının kapasitesinin 8 bin 551 kişilik olduğunu belirledik.
Fakat en dikkat çeken veriyi İlim Yayma Cemiyeti'nde elde ettik. Cemiyetin, dönemsel faaliyetlerini yayınladığı bültenlerinden 2010 bahar sayısında İstanbul'da sadece 5 yurtları bulunduğu belirtilirken bu sayı 2021'de 24'e çıkıyor. Öte yandan bu yurtların 17 tanesi AKP'li belediyelerin yönettiği ilçelerde bulunuyor.
TÜRGEV'de de yaşananlar aynı. Kendi web sitelerinden 2012'de 2 adet olan yurt sayısı 2020'de 19'a çıkıyor.
Vakıflar çalışmış, devlet yurtları yerinde saymış
Yukarıdaki verilerin sonucunda ortaya çıkan en çarpıcı sonuç ise İstanbul'da devlet yurtlarındaki kontenjanın, özel ve vakıf yurtlarına göre yıllara göre düşük oranda artmış olması. İstanbul'da 2016'dan bu yana KYK yurdu kapasiteleri sadece 8 bin kişilik artmış durumda. 2016'daki artışta darbe girişimi sonrası FETÖ yurtlarının devlete geçirilmesinin de etkisi olduğunu belirtmekte yarar var. 2017'den bugüne ise KYK yurtlarının kapasitesi düşmüş durumda. Kısacası İstanbul'da devlet yurtlarının kapasitesi düşüyor, vakıf ve dernek yurtlarının kapasitesi artıyor.
6- Türkiye genelinde vakıflara ait 116 bin yatak boş duruyor
Vakıflara ve derneklere Türkiye'nin tamamında yurt tahsis etmek ve yer açmak oldukça yayılmışken Milli Eğitim Bakanlığı'nın faaliyet raporunda çok daha dikkat çekici bir istatistik bulunuyor. Verilere göre Türkiye genelinde vakıf ve derneklerin toplam yurt kapasitesi 261 bin kişi. Fakat bu yurtlarda 116 bin 621 yatak boş durumda ve kullanılmıyor.
Sonuç olarak üniversitelerin açılınca binlerce üniversiteli İstanbul'a okumak için gelecek. Kira ve özel yurt fiyatlarının 'ütopik' düzeye çıktığı bugünlerde akıllardaki en kritik soru ise "Nerede kalacağım?" olacak. Bu soruna çözüm üretmek için geç kalınsa bile sorunun boyutu resmi kurumların yayınladığı verilerde oldukça açık şekilde ifade edilmiş durumda. Öte yandan yaşanacak barınma krizine dair resmi kurumlardan herhangi bir açıklama da yapılmadı.