Emeklilikte Yaşa Takılanlarla (EYT) ilgili düzenlemeleri içeren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.
Kanun uyarınca, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlamış olanlar, SSK, BAĞ-KUR, Emekli Sandığı statülerine göre aranan yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmişler ise emekli aylığı bağlatmak için başvuruda bulunabiliyorlar.
Koşulları henüz yerine getirmemiş olanlar ise tamamladıkları tarihten itibaren emeklilik başvurusu yapabilecekler.
Mart ayında emeklilik dilekçesi veren tüm EYT’lilerin emekli aylıkları 1 Nisan’dan geçerli olmak üzere bağlanacak.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nca (SGK), emekli aylığı bağlama işlemlerine ilişkin sürelerin kısaltılması amacıyla il müdürlüklerinin performansları aylık olarak takip ediliyor.
2021 yılında ortalama 15.35 gün olan SSK’lılarda ortalama aylık bağlama süresi 2022 yılında 12.01 güne; 13.56 gün olan BAĞ-KUR’lularda aylık bağlama süresi 9.24 güne; 11.53 gün olan Emekli Sandığı’na tabi sigortalılarda aylık bağlama süresi de 9.57 güne indirildi.
Geçen yılın tamamında 302 bin 102 SSK’lı, 40 bin 443 BAĞ-KUR’lu ve 27 bin 514 Emekli Sandığı iştirakçisinin emeklilik işlemi gerçekleştirildi. Ayrıca 11 bin dolayında kişiye de malullük aylığı bağlandı.
EYT’LİLERİN EMEKLİLİK İŞLEMLERİ KAÇ GÜN SÜRECEK?
EYT kanunu kapsamında hemen emekli olabilecek kişi sayısı
SSK -1.7 milyon
BAĞ-KUR-89 bin
Emekli Sandığı iştirakçisi- 496 bin olmak üzere 2 milyon 250 bin kişiye ulaşıyor.
Yıl başından hemen önce borçlanma başvurusu yapan 1.1 milyon kişinin önemli bir kısmının da sigorta başlangıcını 8 Eylül 1999 öncesine çekerek emeklilik hakkı kazandığı tahmin ediliyor.
Borçlanma yoluyla sonradan EYT’li olarak emekliliğe hak kazananlar 2 milyon 250 bin kişiye dahil değil. Mart ayında emeklilik başvurusunda bulunacak kişi sayısının 1.8 – 2 milyon kişi arasında olması bekleniyor.
Emeklilik başvuruları, sigortalıların çalıştıkları illerde sonuçlandırılıyor. Her ne kadar hizmet dökümlerine ilişkin veriler otomasyon sistemine aktarılmış olsa da emeklilik işlemini gerçekleştirmek için tüm başvurular tek tek kişilerin kendi dosyasından kontrol ediliyor.
SGK personeli geçen haftadan itibaren mesaiye sabah 06.00’da başlıyor. Ancak, bu yoğun temponun uzun süre devam etmesi çok zor. Bu nedenle tüm emeklilik başvurularının sonuçlandırılması zaman alacak görünüyor.
İncelemesi tamamlanan EYT’lilerin emekli aylığı ödemelerine nisan ayında başlanacak. Nisan ayına yetişmeyenlerin aylıkları ise daha sonra topluca ödenecek.
AVANS ÖDEMESİ YAPILABİLİR Mİ?
Son anda bir değişiklik olmazsa seçimler 14 Mayıs’ta yapılacak. EYT’lilerin ilk emekli aylıklarının seçim öncesi ödenmesi konusunda bir beklenti var.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’ne göre, emekli aylığının 90 gün içinde ödenememesi durumunda SGK tarafından aylık bağlamaya hak kazandığı tespit edilen kişilere, yazılı talepte bulunmaları halinde ilerideki emekli aylığı alacaklarından mahsup edilmek üzere avans ödenebiliyor.
Avans miktarı her üç ay için, net asgari ücretin üç katını (25 bin 523 TL) geçmemek üzere SGK tarafından belirlenebiliyor. Avansın emekli aylığından fazla olan bölümü, her ay 4’te 1 oranında kesilerek mahsup ediliyor.
Yönetmelikte avans için aylığın 90 gün içinde ödenememesi koşulu aranmakla birlikte, yönetmeliğe dayanak teşkil eden 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 97. maddesinde süre sınırı bulunmuyor. Kanun, “Hak edilen alacakların süresi içinde ödenememesi halinde avans verilmesine” olanak sağlıyor.
Yönetmelikte değişiklik yapılarak 90 günlük sürenin kısaltılması mümkün bulunuyor. Örneğin, 90 günlük süre tamamen kaldırılarak veya 30 güne çekilerek de avans ödenmesinin yolu açılabilir.
Daha önce yapılan düzenleme ile en düşük emekli aylığı 5.500 TL olarak belirlendi. Avans tutarının en az 5.500 TL olarak belirlenmesi halinde EYT’lilere, emekli aylığı bağlama işlemlerinin tamamlanması beklenmeden avans ödemesi yapılması mümkün görünüyor
İlk ay için yapılacak avans ödemesine 1.100 TL bayram ikramiyesi de dahil edildiğinde en az 6.600 TL avans ödemesi yapılabilir.
Avans ödemesi yapılabilmesi için yazılıma ihtiyaç olduğu belirtiliyor. Böylece, işlemleri tamamlanan EYT’lilere nisan ayında normal emekli aylığı bağlanır. Nisan ayına kadar yazılım tamamlandığı takdirde, emeklilik işlemleri tamamlanmamış EYT’lilere avans ödemesi mümkün görünüyor.