Konu emeklilik olunca, en çok merak edilenlerin başında da emekli maaşının nasıl yükseltileceği geliyor. Kimileri, emekliliği gelse bile daha yüksek maaş almak için çalışmaya devam edip etmemesi gerektiğini soruyor. Kimileri, aktif çalışırken emekli maaşını yüksek tutmanın yollarını merak ediyor. Kimileri de emekliliği gelmesine karşın çalışmaya devam ettikçe emekli aylığının azaldığından endişe ediyor. Tüm merak edilenlere değinelim ve emekli maaşını artırmanın yollarını açıklayalım. Öncelikle; emeklilik için üç koşulun yerine getirilmesi gerekiyor; belirli süre çalışılmış olması, bu süre içinde prim ödenmiş olması ve gerekli yaşın doldurulmuş olması. Bunlardan biri bile eksik olursa, emekli olunamıyor, emekli maaşı bağlanamıyor.
Noyan Doğan'ın haberine göre, Emekli maaşı ise çalışanın ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutar, maaş olarak bağlanıyor. Aylık kazançta, sosyal güvenlik kurumuna bildirilen prime esas kazanç önemli rol oynuyor. Emekli maaşında, enflasyon oranı ve büyüme oranı gibi etkenlerde rol oynuyor. Aylık bağlama oranı ise, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarında toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için yüzde 2 olarak uygulanıyor.
SON 7 YIL ÖNEMLİ
Tabii, emekli maaşı bağlanırken, kişinin işçi mi, Bağ-Kurlu mu, memur mu; hangi statüde çalıştığına da bakılıyor. Burada kişinin son 7 yılda hangi statüde çalıştığı önemli. Son 7 yılda, yani 2 bin 520 gün, kişi hangi statüde çalışmışsa emekliliği de o statüye göre oluyor ve emekli aylığı da buna göre belirleniyor. 7 yılla da kasıt, son prim ödeme tarihinden önceki fiili hizmet yılı. Örneğin, son 7 yılda Bağ-Kurlu çalışılmışsa bu statüden emekli olunuyor. Peki, son 7 yılda iki farklı statüde; hem Bağ-Kurlu hem de SSK’lı çalışılmışsa ne olacak? O zaman da son 3.5 yıl, bin 261 gün, hangi statüde iseniz, oradan emekli olacaksınız. Örneğin, son 7 yıl hem SSK’lı hem de Bağ-Kurlu olarak çalıştınız, ancak son 3.5 yıl SSK’lıydınız; emekliliğiniz SSK’dan olacak ve buna göre maaş bağlanacak. Şunu da belirteyim, 1 Ekim 2018’den sonra ilk kez sigortalı olanlarda durum değişiyor. Bu tarihten sonra sigorta olanlar için son 7 yıl kuralı geçerli değil, tüm çalışma süresine bakılarak emekli olunuyor. Burada da en fazla hangi statüde çalışılıp, prim ödenmişse emeklilik şartları da o statü üzerinden oluyor. Bu da alınacak emekli maaşını, emeklilikte alınacak zamları ve ikramiyeleri etkiliyor.
Bir kere, sosyal güvenlik kurumuna ne kadar yüksek ücret bildirilip, ne kadar yüksek prim ödenirse emekli aylığı da o oranda yüksek oluyor. Bugün asgari ücret ve asgari ücretin biraz üzerinde maaşla çalışanlar emekli olmayıp, yüksek maaş alabilmek için daha fazla çalıştıklarında; maalesef emekli maaşları düşer. Ne kadar düşer derseniz? Her ay 1-3 lira arasında azalır. Neden düşer diye sorarsanız? Aylık bağlama oranları düştükçe emekli aylığı da düşer de ondan.
Ancak asgari ücretin iki-üç katından fazla maaş alanlar emekli olmayıp, ne kadar uzun süre çalışırlarsa emekli maaşları da artar. Örnekle anlatayım: 2 bin 520 lira ile 5 bin lira arasında maaş alanlar, emeklilik şartlarını yerine getirip de çalışmaya devam ederlerse, emekli aylıkları azalır. Ama bugün aylık 8 bin liranın üzerinden maaş bildirenler, emekli olmayıp, çalışmaya devam ederlerse emekli aylıkları da çalıştıkları süre kadar artar. Hele ki, tavandan sigorta bildirimi yapanlar –ki, 2019 için SSK tavanı 19 bin 188 lira- çalışmaya devam ederlerse aylık 20 liranın da üzerinde emekli aylıkları yükselir.
Sözün özü, eğer asgari ücret ve iki katı üzerinde aylık maaş alıyorsanız ve maaşınızı tavandan gösteremiyorsanız uzun süre çalışmanın faydası yok aksine zararı var. Ama yok yüksek maaş alıyorsanız ve sigorta bildirimini de tavandan yapıyorsanız emekliliğiniz gelse de çalışmaya devam edebilirsiniz.
DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
-Sosyal güvenlik kurumuna prime esas kazancın yüksek bildirilmesi gerekiyor.
-Mümkünse prime esas kazancınızı tavandan bildirin.
-Ücreti yüksek olup da bordrosunda asgari ücretli ya da düşük gösterilenlerin emekli maaşı düşer.
-Prim, ikramiye gibi ek ödemelerin prime esas kazanca eklenip, gösterilmesi gerekiyor.
-Birden fazla yerde sigortalı çalışmak prime esas kazancı artıracağından emekli maaşına da olumlu katkı sağlar.
-SSK’lı emekli olmak Bağ-Kurlu ya da tarım Bağ-Kurlu statüsünde emekli olmaktan daha avantajlı.
-Emeklilik öncesi son 3.5 yıl önemli. Farklı sosyal güvenlik statülerinde çalışsanız da son 3.5 yılda tavandan kazanç bildirip, SSK’dan emekli olursanız maaşınız artar.
-Kadınlar için doğum, erkekler için askerlik ve yurtdışı borçlanmaları sosyal güvenlik tavanı üzerinden yapılırsa emeklilik maaşına olumlu etki yapar.