Yargıtay, milyonlarca emekliyi ilgilendiren önemli bir karara imza attı. Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) yönelik yoğun şikayetlerin ardından verilen emsal niteliğindeki kararla, kredi borcu olan emeklilerin maaşlarından kesinti yapılması yasaklandı. Artık bankalar, kredi borçları nedeniyle emeklilerin maaşlarından kesinti yapamayacak, haciz uygulayamayacak veya bloke koyamayacak.
EMEKLİ MAAŞI YAŞAM HAKKIDIR
Emekli maaşlarının "yaşam hakkı" olarak değerlendirilmesi sonucu Yüksek Mahkeme, bu paraların dava yoluyla geri alınabilmesinin önünü açtı. Emekliler, kredi borcu, senetle yapılan taksitli borçlanmalar ve vergi borçları nedeniyle karşı karşıya kaldıkları haciz uygulamaları hakkında Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi'ne (CİMER), SGK'ya ve Alo 170 hattına yoğun şikayetlerde bulunmuştu.
HACİZ UYGULANAMAZI BLOKE KONULAMAZ
Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre, emeklilerin gelir, aylık ve ödenekleri bankalar tarafından muvafakat alınmadan haczedilemiyor veya bloke edilemiyor. Bu nedenle, haczi yasaklanan bu gelirler için icra müdürlüklerinin haciz taleplerini reddetmesi gerekiyor. Yargıtay, emekli aylıklarında bankaların bloke veya kesinti yapma hakkı olmadığına dair karar vererek, emeklilerin maaşlarının kesintisiz alınmasını güvence altına aldı.
TEK İSTİSNASI NAFAKA
Uzun yıllar çalışarak emekliliğe hak kazanan bireylerin en önemli geçim kaynağı olan emekli maaşları, borçlar ve nafaka nedeniyle kesintilere uğraması en çok yargıya taşınan konulardan biri olmuştur. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 93. Maddesi; sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödeneklerinin, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları dışında haczedilemeyeceğini veya devredilemeyeceğini belirtiyor.
Buna göre, emekli, dul ve yetim aylıkları nafaka borcu dışında haczedilemiyor. Emekli olunan sigorta koluna göre herhangi bir ayrım yapılmamakta ve haciz için emeklinin onayı gerekmekte. Ancak, haciz uygulamasında emeklinin adına kayıtlı araç, ev veya arazi varsa icra işlemi gerçekleştirilebiliyor.
Emekli maaşlarına yönelik haciz uygulamaları, farklı borçlar nedeniyle de gerçekleşebiliyor. Bankalar, kredi sözleşmesi imzalatarak emekli maaşını teminat gösterip kredi kullandırabiliyor ve kredi ödemelerinde sorun yaşanması durumunda, emekli hesabına yatan paradan kesinti yapabiliyor. Ancak bu tür kesintiler hukuka aykırı olarak değerlendirildiği için dava yoluyla geri alınabiliyor.
Hukuka aykırı olan bu kesintiler için istirdat davası (geri isteme davası) açılabilir ve bir yıllık hak düşürücü süreye tabi olarak geri ödeme sağlanabilir. Kesintilerin durdurulması için dava açarken ihtiyati tedbir talep edilebilir. Ayrıca menfi tespit talebinin dava dilekçesinde belirtilmesi gereklidir. Menfi tespit talebinin kabul edilmesi durumunda banka hesabındaki kesinti kaldırılır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun kararlarına göre, menfi tespit ve istirdat davalarıyla tahsil edilen tutarın iadesi sağlanabilir ve emekli maaşından yapılan kesinti durdurulabilir.
Mevcut uygulamada, emekli maaşlarına nafaka ve SGK prim alacakları nedeniyle haciz konulabiliyor. Kanunun 88. Maddesi'ne göre, SGK'nın emekliden prim, sosyal güvenlik destek primi gibi alacakları varsa, emekli maaşı üzerinden haciz uygulanabiliyor. Ancak bu haciz miktarı emekli maaşının dörtte birini geçemez.
Emekliler, maaşlarındaki kesintilerin ve banka blokelerinin kaldırılması için Tüketici Hakem Heyetlerine başvurabilirler. Maaşa haciz uygulanamasa da, emeklinin adına kayıtlı araç, ev veya arazi varsa icra işlemi yapılabilir.
Yargıtay, net asgari ücretin altında kalan emekli maaşlarından, nafaka dışında prim borcu için kesinti yapılmasını kanuna aykırı buldu. Emekli maaşının dörtte biri oranında nafaka ile birlikte prim kesintisi yapılması üzerine açılan davada, yerel mahkeme vatandaşı haklı buldu. Yargıtay, emekli maaşıyla kişilerin yaşamlarını sürdürmeleri için güvence sağlandığını, bunun bir yaşam hakkı olduğunu ve vazgeçilemeyeceğini belirterek kararı onadı.