ABD doları, uzun yıllardır küresel rezerv para birimi olarak liderliğini sürdürüyor. Ancak Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, doların bu güçlü konumu, son yıllarda önemli bir düşüş yaşıyor. Doların küresel rezervlerdeki payı 1999'da yüzde 71 iken, 2024 yılı başında bu oran yüzde 59'a geriledi.
YENİ OYUNCULAR SAHNEDE
Doların yerini yavaş yavaş Avustralya doları, İsviçre frangı ve Çin yuanı gibi geleneksel olmayan para birimleri alıyor. IMF verilerine göre, bu para birimlerinin küresel rezervlerdeki payı 1999’da yüzde 2 iken, 2024 yılı başında yüzde 11’e yükseldi.
BRICS ÜLKELERİNDEN DOLAR KARŞITI HAMLELER
Rusya-Ukrayna savaşı sonrası ABD'nin uyguladığı yaptırımlar, BRICS ülkelerinde dolardan uzaklaşma eğilimini artırdı. Özellikle Rusya, yuan-ruble döviz kuru belirleyerek ve dolara alternatif bir ödeme sistemi önererek bu süreci hızlandırdı. Rusya Merkez Bankası verilerine göre, ülkenin dolar rezervleri 2020-2021 yılları arasında yüzde 22'den yüzde 16'ya geriledi.
ÇİN'İN YUANI DOLARIN ALTERNATİFİ OLARAK SUNMASI
Çin de dolardan uzaklaşma konusunda önemli adımlar atıyor. Ülkenin döviz rezervlerinde doların payı 2014 yılında yüzde 79 iken, 2020'lerde bu oran yüzde 60'lara kadar düştü. Çin'in sınır ötesi ödeme sistemleri ve CBDC projeleri, dolara olan bağımlılığı daha da azaltabilir.
ABD'NİN BORÇ YÜKÜ VE YATIRIMCILARIN ENDİŞELERİ
ABD'nin artan borç yükü, doların geleceği konusunda soru işaretleri oluşturuyor. 2024 yılında 35 trilyon doları aşan borç, dolar sahiplerini daha temkinli hale getiriyor. Fitch'in ABD'nin kredi notunu düşürmesi ve Kongre'deki siyasi istikrarsızlık, dolara olan güveni sarsabilir.
DİJİTAL ÖDEME TEKNOLOJİLERİNİN ETKİSİ
Gelişen ödeme teknolojileri, geleneksel olmayan para birimlerinin kullanımını kolaylaştırıyor ve dolara olan talebi azaltıyor. Brookings Enstitüsü'nden Eswar Prasad, Çin ve Hindistan'ın artık ticarette dolara ihtiyaç duymayacağını, bu ülkelerin doğrudan değişim yapabileceğini belirtiyor. Bu da dolara olan bağımlılığı azaltan önemli bir faktör olarak öne çıkıyor.