ABD Hazine Bakanlığı, Rusya'ya yönelik yaptırım listesine 400 gerçek ve tüzel kişi daha ekledi. Bakanlığın basın açıklamasını aktaran Kommersant gazetesine göre, yaptırımlar yalnızca Rusya'da kayıtlı kişi ve şirketleri değil, Asya, Avrupa ve Orta Doğu dahil olmak üzere Rusya dışındaki bölgelerde kayıtlı şirketleri de hedef alıyor.
SDN (Specially Designated Nationals) listesine Rusya, Kanada, Çin, Fransa, Birleşik Krallık, Kazakistan ve Türkiye'de kayıtlı şirketler dahil edildi.
Bunlar arasında Rusya Savunma Bakanlığı'na bağlı 4., 27. ve 46. Merkez Araştırma Enstitüleri, Norilsk Nickel grubuna ait Norilsk Nickel Sphere, Norilsk Nickel Sputnik, Norilsk Nickel Teknik Hizmetler ve Norilsk Nickel Havacılık şirketleri yer alıyor.
Ayrıca, listeye yedi sıvılaştırılmış doğal gaz taşıyıcısı tanker de dahil edildi. Bunlar Asya Energy, Everest Energy, North Air, North Mountain, North Sky, North Way ve Pioneer olarak adlandırılıyor.
ABD Maliye Bakanlığı’nın yayınladığı açıklamada Maliye Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo, "Rusya ekonomisini Kremlin'in askeri-endüstriyel kompleksinin hizmetinde bir araca dönüştürdü. Maliye Bakanlığı’nın bugünkü eylemleri, Başkan Biden ve G7 liderlerinin Rusya'nın askeri-endüstriyel temelli tedarik zincirlerini ve ödeme kanallarını bozmak için verdiği taahhütleri uygulamaya devam ettiğini gösteriyor" dedi.
Adeyemo, "Dünya çapındaki şirketler, finans kuruluşları ve hükümetler, Rusya'nın askeri-endüstriyel tedarik zincirlerini desteklemediklerinden emin olmalılar" diye ekledi.
Bakanlığın açıkladığı yaptırımların nedenleri, dört başlıkta listelendi. Listede ilk olarak “Yaptırımlardan kaçınma, yaptırımları ihlal etme ve yaptırımları geri çekme” nedeni yer aldı. Bunu, “Rusya’nın teknolojik üssü”, “Rusya’nın stratejik metal ve madencilik sektörünün sınırlandırılması” ve “Rus finansal teknolojisi” başlıkları takip etti.
ASKERİ TEÇHİZAT TEDARİK AĞI
Bakanlık açıklamasındaki Türkiye bağlantılı kişi ve kuruluşlardan ilki, İtalyan vatandaşı Giulio Sfoglietti.
Açıklamaya göre Sfoglietti, “Rus ordusu için Afrika, Asya, Kafkaslar, Orta Asya ve İran’daki potansiyel tedarikçilerden 150 milyon dolardan fazla değerde askeri teçhizat, mühimmat ve silah edinmek için” Türkiye’den bir kolaylaştırıcının da yer aldığı bir tedarik ağının parçası oldu.
Açıklamada ABD Maliye Bakanlığı, Türk vatandaşı ve Türkiye merkezli mühimmat, silah ve askeri malzeme şirketi Taha Savunma Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin yönetim kurulu başkanı Hayri Tahirbeyoğlu’nun Sfoglietti ile Rusya’nın muhtemel kullanımı için mühimmat ve silah tedariği konusunda çalıştığını belirtti.
İstanbul’un Ataşehir ilçesinde bulunan Taha Savunma’nın kendi sitesinde yer alan bilgilere göre şirket 2017 yılında Tahirbeyoğlu tarafından kuruldu. Sitede şirketin, yerli ve yabancı iş ortaklarıyla imzaladığı ortak girişim anlaşmaları ve iş ortaklıkları kapsamında, “askeri projeler, mühimmat üretimi, hafif ve ağır silah üretimi, askeri teknoloji geliştirme projeleri, askeri araç yedek parça tedariği ve enerji gibi konularda birçok projede” yer aldığı yazıyor.
Yüksek öncelikli mallar
Bakanlık ayrıca, ABD’nin geçmişte yaptırım listesine aldığı Rusya merkezli Promtekh şirketinin, Türkiye, Fransa ve Hong Kong’da bulunan şirketler üzerinden bir ağ oluşturarak Promtekh iştiraklerine yüksek öncelikli mallar gönderdiğini açıkladı.
Bakanlık, Türkiye merkezli Enütek Makina Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’nin Promtekh’in iştiraklerinden birinin kardeş şirketi olan Fransa merkezli Industrial Technologies Group France tarafından Aralık 2022’de kurulduğunu kaydetti.
ABD Maliye Bakanlığı’na göre Türkiye’deki Enütek, “elektronik entegre devreler ve seramik kapasitörler gibi yüksek öncelikli çift kullanımlı teknolojiler dahil” ABD’nin geçmişte yaptırım listesine aldığı bazı Promtekh iştiraklerine yüzlerce teknoloji sevkiyatı yaptı.
İstanbul’da Bayrampaşa’da bulunan Enütek’in sitesindeki bilgilere göre şirket, “süper alaşımlar, titanyum, Inconel-718, RN88, RN41, paslanmaz çelik, alüminyum ve diğer bazı malzemelerin işlenmesinde” deneyim sahibi.
Şirket, Temmuz ayında, Alman kamu yayıncıları NDR ve WDR, Alman Süddeutsche Zeitung ve Fransız Le Monde gazetelerinin Ukraynalı sivil toplum kuruluşu StateWatch/TrapAgressor ile ortaklaşa yürüttüğü bir araştırma haberinde gündeme gelmişti.
Türkiye’nin ihracat verileri ve Rusya’nın ithalat verilerine dayandırılan haberde, Enütek’in Rusya’ya gönderdiği ürünlerin arasında Almanya’da üretilmiş teknolojik ürünlerin de bulunduğu yer almıştı.
Türkiye’den Promtekh iştiraklerine mal satan bir başka şirket, Confienza Gıda Pazarlama ve Ticaret Anonim Şirketi de listede yer aldı. Confienza, Promtekh’in bir iştirakine 200’den fazla sevkiyat yaptı ve bunların arasında yüksek öncelikli çift kullanımlı teknolojiler de bulunuyordu.
Confienza’nın sitesindeki bilgilere göre şirket, İstanbul’un Beşiktaş ilçesinde bulunuyor. Sitede şirketin ürünleri arasında, “endüstriyel ekipman, su arıtma ekipmanı ve elektrikli ekipmanın” yer aldığı belirtiliyor.
Gizli tedarik ağı
Açıklamada ayrıca, ABD’nin halihazırda yaptırım listesinde olan Evgenii Stanislavich Petrov’un sahibi olduğu Türkiye’de bulunan Whitestone Bilişim Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi de yer aldı. Ekim 2023’te kurulan Whitestone’un, Petrov tarafından, Rusya'nın istihbarat servisleriyle bağlantılı Rusya’daki son kullanıcılara tedarik faaliyeti için ödemeleri işlemek amacıyla kullanıldığı belirtildi.
Açıklamada ABD’nin geçmişte yine Petrov ile bağlantılı olduğu gerekçesiyle Türkiye’de bulunan MSO Lojistik Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi’ni yaptırım listesine aldığı kaydedildi.
Google aramasında çıkan, Whitestone’un websitesine erişilemiyor. Google aramasındaki önbellekte kaydedilmiş bilgilere göre, şirket Antalya’nın Alanya ilçesinde yer alıyor.
Üretim ekipmanları tedarikçileri
Açıklamada son olarak, Türkiye merkezli iki şirket, Rusya’ya üretim ekipmanları tedarik ettikleri gerekçesiyle yer aldı.
Listede yer alan Hidropark Hidrolik Pnomatik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’nin Rusya’daki son kullanıcılara sayısal kontrollü takım tezgahları ve işleme merkezleri tedarik etmesinin yanısıra hidrolik ve pnömatik ekipman sattığı belirtildi. Şirketin Rusya’daki alıcılara 800 bin doların üzerinde sevkiyat yaptığı ve bu rakamın, şirketin bildirdiği yıllık gelirinin üstünde olduğu kaydedildi.
Açıklamaya göre bir diğer Türkiye merkezli şirket olan Feva Dış Ticaret Limited Şirketi de Rusya’daki alıcılara sayısal kontrollü takım tezgahları tedarik etti. Şirket, Rusya’daki son kullanıcılara üretim ekipmanı dahil 500’den fazla sevkiyatta bulundu ve geçmişte ABD’nin yaptırım uyguladığı Rus şirketi Limited Liability Company AK Microtech’e mal sattı.
Sitesindeki bilgilere göre İstanbul’un Avcılar ilçesinde bulunan Feva, “Avrupa, Asya ve Amerika'yı birbirine bağlayan kapsamlı lojistik çözümleri sunarak malların hızlı ve güvenli bir şekilde teslim edilmesini” sağlıyor.
TÜRKİYE’DEN 8 ŞİRKETE AYRI YAPTIRIMLAR
Cuma günü ayrıca ABD’nin resmi gazetesinde, ABD Ticaret Bakanlığı’nın ihracat kontrol listesine 123 yeni kuruluşun eklendiği duyuruldu. Bu kuruluşların 63’ü Rusya’da, 42’si Çin’de ve 8’i Türkiye’de bulunuyor.
Resmi gazetede yer alan 56 sayfalık belgeye göre, bu kuruluşların, “ABD'nin ulusal güvenliğine veya dış politika çıkarlarına aykırı hareket ettiği” tespit edildi.
Belgedeki listede, Türkiye’de bulunan şirketlerden birinin ismi açıkça belirtilmedi, “Address 01” olarak tanımlandı. Listede Türkiye’den şirketler şöyle sıralandı: “Address 01, All Global Trading Elektronik Dis Ticaret Ltd Sti, ASR Trans Lojistik Ve Dis Tic Ltd Sti, Biopharmist Medikal Urunler Dis Ticaret LTD STI, BRK Uluslararasi Nakliyat Tic. Ltd. Sti, BuyBest Electronic, Confienza Pazarlama Ve Ticaret Anonim Sirketi ve Turkik Union Dijital Teknoloji Donusum Ofisi.”
Bu listede sadece Confienza, ABD Maliye Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı’nın Rusya ile ilgili Cuma günü duyurduğu yaptırımlar listesinde de yer aldı.