Libya'nın petrol üretiminin yarısından fazlası, yaklaşık 700.000 varil, siyasi gerilimler nedeniyle durdurulmuş durumda. Bu kriz, ülkenin merkezi bankası üzerindeki kontrolü ve dört yıllık hassas barış dönemini tehdit eden bir durum yaratıyor.
Petrol üretimindeki kesintiler, Ulusal Petrol Şirketi (NOC) yan kuruluşu olan Waha Petrol Şirketi'nin işlettiği ana petrol sahalarını etkiliyor. Bu sahalardaki üretim, günlük 280.000 varilden 150.000 varile düşmüş durumda. Sharara, Sarir, Abu Attifel, Amal ve Nafoora gibi diğer sahalarda da üretim durdurulmuş veya azaltılmış durumda.
KARARIN ARKASINDA NE VAR?
Doğu bölgelerinde etkin olan ve Meclis Başkanı Aguila Salih ile General Halife Hafter'in liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu (LNA) tarafından desteklenen gruplar, uluslararası alanda tanınan Başkanlık Konseyi ve Trablus'taki Ulusal Birlik Hükümeti'nin (GNU) deneyimli merkez bankası başkanı Sadık el-Kabir'i görevine geri getirmesi için petrol üretimini durdurma tehdidinde bulunuyorlar.
BLOKAJIN SEBEBİ NE?
Bu siyasi çekişme, 2011'deki NATO destekli isyanın ardından Muammer Kaddafi'nin devrilmesiyle başlayan kaos ve Libya'nın önemli petrol kaynakları üzerindeki rekabetten kaynaklanıyor. Şu anda yaşanan blokaj, doğu bölgelerinin el-Kabir'i tutma talebine dayanıyor; bu kişi, daha önce aralarındaki bir anlaşmazlığın odağı olmasına rağmen, şimdi onların merkez bankası üzerindeki kontrolü için kritik bir figür olarak görülüyor.
DOĞU BÖLGELERİ MERKEZ BANKASI MÜDAHALESİNE KARŞI
Doğu bölgeleri, önceki dönemde doğuda alternatif bir merkez bankası başkanı desteklemişti, ancak bu durum değişti. Trablus'taki yetkililerin el-Kabir'i görevden alma girişiminin, petrol gelirlerine erişimlerini tehdit ettiğini savunuyorlar. Bu gelirler, hem operasyonlarını hem de siyasi etkilerini finanse etmek için büyük önem taşıyor.
Sorunun çözülmesine yönelik uluslararası diplomatik çabalar şimdiye kadar başarısız oldu. Petrol tesislerinin bloke edilmesi, Libya'nın karmaşık politikasında genellikle baskı aracı olarak kullanılıyor. Önceki büyük blokajlar, örneğin 2020'deki, aylarca sürmüş ve yalnızca kapsamlı siyasi anlaşmalarla çözülmüştü.
Mevcut blokajın devam etmesiyle birlikte, her iki taraf da ekonomik baskılarla karşı karşıya kalıyor. Taraflardan herhangi birinin geri adım atma işareti vermemesiyle, petrol blokajının süresi belirsizliğini koruyor.