Ülkenin de dünyanın da gündemi farklı tabii ama benim için Lübnanlı Dürzi lider Velid Canbulad’ın (Canpolat) tam 46 yıl sürdürdüğü parti başkanlığından ayrılması çok önemli. Lübnan iç savaşı başladığında, yani 1975’te çocuk sayılırdım. 15 yıl sürmüş bu savaşla büyüyenlerdenim ben de. O zamanlardan aklımda kalan, hepsi de bana çok güzel gelen bir çok isim duyardım; Süleyman Franjiye, Mişel Aun, Emin Cemayel, Beşir Cemayel, Samir Caca, Velid Canbulad gibi.
Karizma yoksunu çelimsiz lider
Birkaç yıl önce gittiğim Lübnan havalimanında karşılamaya gelenleri beklerken göz attığım, ne yazıldığını bilmediğim Fransızca yayınlanan Lübnan gazetelerinde Canbulad’ın fotoğrafını gördüğümde “Hâlâ yaşıyor mu bu adam?” dediğimi hatırlıyorum. Lübnan siyasi hayatına onun kadar damgasını vuran çok az insan vardır. Babası Kemal Canbulad’ın ölümünden sonra Lübnan Dürzi İlerici Sosyalist Parti’nin başkanlığına getirildiğinde babasının karizmasından hayli uzak bu zayıf, çelimsiz adamın Lübnan tarihine geçeceğine inanan çok azdı.
Soyadı, anlaşılacağı üzere Türkçe tınılı. Bu da doğal çünkü Canbulad (Canpolat) aşireti bizim Adıyaman, Kahramanmaraş, Malatya arasında yaşayan bir aşiretti. 17. yüzyılda isyan ettikleri için Lübnan’a Dürz dağına sürülmüşlerdi. Dürzi adı da oradan türeme.
Siyasetin rüzgargülü
Kimileri ona pragmatist diyebilir ancak bunca zaman “ayakta” kalmasının pragmatizmle ilgisi yoktur bana sorarsanız. Hala var olabilmesinin sırrı tam bir rüzgargülü oluşundandır. Hep güçlünün yanında saf tutmuştur. Partisinin adları arasında bulunan 'Sosyalist'liğinin ne menem olduğunu kendi adıma anlayabilmiş değilimdir bu arada. Ancak babası tarafından kurulduğunda partinin Sovyetler Birliği tarafından desteklendiğini, hatta baba Canbulad’ın “Lenin Nişanı” ile ödüllendirildiğini anımsıyorum. Ama yine de sosyalist bir partiden çok etnik bir siyasi oluşum olarak yer aldı Lübnan siyasetinde.
Güçlünün yanında saf tutmak derken şudur demek istediğim: Suriye’nin askeri varlığına Lübnan’ın koruyucusu olduğu gerekçesiyle itiraz etmedi örneğin çünkü Suriye hayli güçlü idi bölgede. Müdahalesinden Müslüman nüfusla birlikte Hıristiyanlar da şikayetçi olunca Canbulad da Suriye’den yakınmaya başladı. Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad ölünce tamamen Suriye karşıtı bir politikaya yöneldi. Buna benzer çok yalpalaması vardır. Lübnan’daki siyasi gelişmeleri iyi tahmin edebilen, “İyi koku alabilen” yani tamamen fırsatçı biridir. Her defasında kazanan tarafta yer alması bundandır.
Söylediğinin tersini yaptı
Kesin konuşanlar kolay vazgeçerler söylediklerinden. Onlardan biridir Canbulad. “Suriye ile koordine edilmeksizin Lübnan'da güvenliğin, istikrarın sağlanabileceğinden söz edenler delidirler“ deyip de Suriye karşıtı kampta yer alması hala anlaşılabilir bir tutum değildir. İki yüzlü bir siyaset izledi. Batıya karşı kendini savunmak için “Suriye ve Sovyetler Birliği, İsrail'e karşı Araplar'ı destekliyorlardı. Benim de Dürziler'i korumak için o tarafta yer almak dışında seçeneğim yoktu” deyişi buna örnektir. Halkını koruyanların yanında olmaktan yakınan bu sözleri takipçilerinden başka kimseyi memnun etmedi. İyi tarafı, kesinlikle laik bir çizgisinin olmasıdır.
Seçkin doğdu, seçkin kaldı
Üstten bakan, başkalarını küçümser tutumlarının olduğunu söylerler. Bunu ancak Dürzi bir anneden doğanların Dürzi olabileceği inancıyla açıklamak mümkün. Bir Dürziyle evlenmek de kişiyi Dürzi yapamıyor. Yahudi inancına benziyor biraz Dürzilerin de tutumu. Dürziliği sadece kendisine hak gören bir inancın temsilcisi olarak başka toplulukları, etnisiteyi küçümsemek “fıtratında“ var Canbulad’ın.
Şimdi bu seçkin adam her şeyiyle bağlı olduğu, ancak onunla kimlik bulduğu partisinin başkanlığını bırakıyor. Tarihi önem taşıyan bir gelişmedir bu. Tam 46 yıl partisinin başında olmasının liderlik yetenekleriyle de herhalde bir ilgisi vardır ama bunca sene liderlik yapması aşiret yapısının gereği olan feodal bağlılıkla açıklanabilir ancak. Yoksa, dünya kadar yanlışı olan birini bunca yıl neden partinin başında tutsunlar?
Karmakarışık, dış müdahaleye açık, kırılgan Lübnan siyasetinin bu en ilginç figürü siyasi yaşamdan çekiliyor. İnanması zor. Bir emekli gibi yaşayacağını sanmam.
Bir şeyleri karıştırmadan duracak bir tip değil çünkü.