Avustralya’da İşçi Partisi liderliğindeki bir inceleme komitesi, ülkenin ABD ve İngiltere‘den gelecek yüksek seviyede nükleer atıkları kabul etmemesi gerektiğini vurgulayarak, yasal güvencelerin bu yönde netleştirilmesini talep etti.
Komite tarafından yapılan eleştirilerde, Avustralya'nın, "dünyanın nükleer atık deposu" haline gelme riskine dikkat çekiliyor.
Komite, Avustralya Başbakanı Norman Albanese Anthony hükümetinin Aukus anlaşmasıyla ilgili tasarladığı yasaların yeniden gözden geçirilmesi gerektiği ifade ediliyor.
Guardian‘ın aktardığına göre bağımsız senatör Lidia Thorpe ve diğer eleştirmenler, "alarmların çalması gerektiğini" vurgulayarak mevcut taslak yasaların Avustralya’yı “dünyanın nükleer atık deposu” yapabileceği konusunda uyarılarda bulundu.
Avustralya hükümeti, ABD ve İngiltere’nin nükleer güçle çalışan denizaltılarından çıkacak düşük seviyeli atıkları kabul etmeye açık kapı bıraktı. Bu atıklar, denizaltıların Batı Avustralya‘ya yaptığı rotasyonel ziyaretler sırasında ortaya çıkacak ve kişisel koruyucu ekipmanlar, eldivenler ve temizleme bezleri gibi düşük radyoaktivite içeren malzemeleri kapsayacak.
Avustralya Denizaltı Ajansı‘na göre, nükleer güçle çalışan bir denizaltı yıllık olarak yalnızca küçük bir miktar düşük seviyeli atık üretiyor.
Senato komitesi, hükümetin yüksek seviye nükleer atık kabul etmeyeceğine dair sözlerini yansıtmayan mevcut yasa tasarısının, düşük seviyeli atıklarla yüksek seviyeli atıklar arasında bir ayrım yapacak şekilde değiştirilmesini önerdi.
YASANIN NETLEŞTİRİLMESİ İSTENİYOR
Bağımsız senatör Thorpe, yüksek seviyeli nükleer atıkların Avustralya’da depolanmasının yasaklanmasının, alanında uzman kişiler tarafından desteklendiğini ve yasa tasarısının incelenmesi sırasında dile getirilen başlıca endişelerden biri olduğunu belirtti.
Hükümetin, Avustralya denizaltıları dışında Aukus’tan gelen nükleer atıkları kabul etme niyetinde olmadığını iddia ettiği için, bu boşluğu kapatmak için bir neden göremediğini ifade etti.
Yeşiller Partisi senatörü David Shoebridge ise, yasa tasarısının ciddi kusurlar içerdiğini, önerilen düzenleyicinin gerçek bağımsızlığa sahip olmadığını, nükleer atıkla ilgili sürecin toplum ve yerli halkların çıkarlarını hiçe saydığını ve çevre ile kamu yararına yönelik tehdit oluşturan bir gizlilik düzeyine sahip olduğunu belirtti.
Avustralya’nın, Aukus anlaşması kapsamında yüksek seviyede nükleer atık kabul etmemesi için yasalarda yapılacak değişiklikler, ulusal sorumluluk ve çevresel güvenlik açısından kritik önem taşıyor. Komite, deniz savunması ve Savunma Bakanlığı‘ndan düzenleyiciye geçiş yapacak kişiler için “uygun minimum ayrım süresi” belirlemeyi de dahil olmak üzere sekiz öneride bulundu. Bu öneriler, Avustralya’nın nükleer güvenlik standartlarını en üst düzeyde tutmasına yardımcı olacak ve ülkenin Aukus ülkeleri için bir “atık alanı” haline gelmesini önlemek amacıyla şeffaflığın artırılmasını sağlayacak.
Hükümet, Aukus planının ilk aşamasında Batı Avustralya'ya dönüşümlü ziyaretler gerçekleştirirken ABD ve İngiltere'nin nükleer enerjiyle çalışan denizaltılarından gelen düşük seviyeli atıkların kabul edilmesine kapıyı açık bıraktı.
Bağımsız senatör Thorpe, yüksek seviyeli nükleer atıkların Avustralya'da depolanmasının yasaklanması çağrısının "sahadaki uzmanlar tarafından desteklendiğini ve tasarıya ilişkin soruşturma sırasında dile getirilen en büyük endişelerden biri olduğunu" söyledi.
Thorpe, "Hükümet, Aukus nükleer atıklarını Avustralya denizaltılarının ötesine taşıma niyetinde olmadığını iddia ediyor, dolayısıyla bu boşluğu kapatmamak için hiçbir nedenleri olmamalı" diyerek şunu ekledi: “Ayrıca gelecekteki hükümetlerin aksi yönde karar vermesini engellemeleri gerekiyor. Gelecek nesillerimizi bu şekilde riske atamayız.”
AUKUS NEDİR?
15 Eylül 2021 tarihinde Avustralya, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından ilan edilen üçlü bir güvenlik paktıdır. AUKUS ismi bu üç ülkenin isimlerinin kısaltmasıdır.