İran'da 22 yaşındaki Mahsa Emini'nin ülkenin "ahlak polisi" tarafından gözaltına alınmasının ardından ölmesi, ülke çapında tepkilerin yükselmesine sebep oldu. Öfkeli protestocular kuzeydeki Sari kentinde bir belediye binasında bulunan Ruhani Lider Ayetullah Ali Hamaney ve selefi Ruhullah Humeyni'nin resimlerini yırttı. Sosyal medya platformlarında yer alan bazı videolarda göstericilerin Kazvin kentinde bir polis aracını kovaladıkları görüldü.
Protestolar ilk olarak, başörtüsünü düzgün takmadığı gerekçesiyle "ahlak polisi" tarafından gözaltında tutulurken hayatını kaybeden 22 yaşındaki Mahsa Emini'nin memleketinde patlak verdi. Ancak gösteriler 31 vilayetten en az 16'sına yayıldı.
İranlılar kadınlara uygulanan kısıtlayıcı kuralların kapsamlı bir şekilde değiştirilmesini talep ediyor. İran'ın çeşitli bölgelerinde kadınlar başörtülerini çıkararak ve saçlarını keserek protesto gösterileri düzenliyor. Alborz, Doğu Azerbaycan, Fars, Gilan, Golestan, Hormozgan, İlam, İsfahan, Kerman, Kirmanşah, Kürdistan, Mazandaran, Kazvin, Razavi Horasan, Tahran ve Batı Azerbaycan gibi yeni bölgelerden de benzer protesto videoları geldi.
Ne olmuştu?
Başkent Tahran'da 13 Eylül'de "ahlak polisi" olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra komaya girerek hastaneye kaldırılan Emini'nin hayatını kaybetmesi ülkede infiale yol açmıştı.
Tepkiler üzerine Tahran Polisi tarafından yapılan açıklamada, İrşad devriyesinin Emini'yi bir saatlik "brifing" için karakola götürdüğü, genç kadının burada aniden bilincini kaybetmesi ve kalp rahatsızlığı yaşaması üzerine hastaneye sevk edildiği belirtilmişti. İran devlet televizyonu tarafından yayınlanan görüntülerde, Emini'nin polis merkezine getirilmesinin ardından bir görevliyle konuştuktan sonra aniden fenalaşarak yere düştüğü görülüyordu.
Öte yandan Emini'nin annesi, kızının herhangi bir sağlık sorunu olmadığını söylüyor. Polisin, genç kadının "aniden" bilincini kaybettiği yönündeki savunması reddedilerek, genç kadının polis merkezine getirilmeden önce darbedildiği iddia ediliyor.
İran'da başörtüsü zorunluluğu
İran'da 1979 İslam Devrimi'nden bu yana kadınlar için başörtüsü zorunluluğu var ve ahlak polisi mensupları kadınlara karşı katı kıyafet kurallarını uyguluyor. Polis teşkilatı son yıllarda insanlara, özellikle de genç kadınlara yönelik muamelesi nedeniyle eleştiriliyor ve sosyal medyaya yüklenen videolarda polis memurlarının kadınları zorla polis araçlarına bindirdiği görülüyor.
2017 yılında düzinelerce kadının protesto gösterileri sırasında başörtülerini çıkarmasının ardından yetkililer daha sert önlemler almaya başladı. Protestolara rağmen İranlı radikaller, kadınların saçlarını göstermelerine izin vermenin ahlaki çürümeye ve ailelerin parçalanmasına yol açtığını savunarak, başörtüsü yasasına uymayan kadınların sert bir şekilde cezalandırılması ve hatta kırbaçlanması çağrısında bulundu.