İran'ın Horasan eyaletinin kalbi sayılan Meşhed'deki ünlü Razavi Türbesi'nin üzerinde siyah bir bayrağın dalgalandığı haberi çeşitli biçimlerde yorumlandı. En çok söylenen bunun İran’ın da İsrail-Hamas savaşına dahil olacağıydı. Bazı sosyal medya kullanıcıları siyah bayrağın 1 Ekim'den bu yana türbenin üzerinde dalgalandığını belirtirken, daha önce türbenin tepesindeki bayrağın yeşil olduğunu söyleyenler de var.
Yeri gelmişken belirteyim, İslam’ın bayrağı sanıldığı gibi yeşil değil, beyazdır. Örneğin, Emevi Halifeliği, Müslüman toplumunun birliğini temsil eden, kalın siyah harflerle yazılmış İslami inanç bildirgesi olan Şehadet'in yer aldığı beyaz bir bayrak kullanırdı. Yeşille buluşma daha sonra gerçekleşmiştir. Öyküsüne değiniriz bir ara.
Meşhed’de dalgalandırılan kuşkusuz standart bir bayrak değil. Öncelikle Horasan'la ilgili bir Hadis'i anımsatan bu bayrak Şii İslam'da yasın sembolü olarak kullanılır. Geleneksel anlamda İmam Hüseyin'in şehadetini anmak için tabii. Anlaşıldığı üzere İmam Hüseyin’in şehitliği üzerinden Gazze’de ölenlerin şehit oluşuna vurgu yapılıyor olmalı.
HEM MATEM HEM İNTİKAM
Ancak İslam'ın erken dönemlerinde siyah renk sadece yas tutmakla ilgili değildi, aynı zamanda intikamla da ilişkilendirilmiştir. Tarihçi İbn Haldun Emevi karşıtlarının, Emevilerin peygamberin ailesine yaptığı zulmün intikamını almak için siyahı renk olarak benimsediğini söyler. Siyah bayraklar peygamber tarafından düşmanlarla savaşta da kullanılmıştı.
Başka din mensupları arasında nasıldır bilmem ama bayraklar İslam tarihinde kimliği, gücü, birliği temsil eden önemli bir yere sahipti. İslam'ın ilk günlerinde, Muhammed zamanında, bayraklar savaşlar sırasında toplanma noktalarını belirlemede kullanılmıştı denir. Müslüman ordularına rehberlik etmiş, onları birleştirmiştir de. Bu bayraklar genellikle inancı, toplumu simgeleyen farklı sembollerle, renklerle süslenirdi. Müslümanların kolektif gücünü temsil de eder haliyle. Dolayısıyla Meşhed’deki bayrağın bu kolektif gücü anımsatıp, birliğe çağrı olduğu söylenebilir.
Yine de Siyah’ın ifade ettiği anlamlar çeşit çeşittir. İslami sembolizmde alçakgönüllülüğü, maneviyatı, bilinmeyenin gizemlerini temsil ettiğini söyleyenler de vardır. Genellikle Mekke'deki siyah bir örtüyle örtülen Kabe ile ilişkilendirilir bu renk. Nihayet Siyah, Müslümanlara Allah'a teslimiyetlerini, manevi aydınlanmaya doğru yolculuklarını hatırlatan bir hürmet, bağlılık rengidir de.
AHMED CEVDET PAŞA NE DEMİŞTİ?
Bizim ünlü tarihçimiz Ahmet Cevdet Paşa’yı anmadan olmaz şimdi. Bayrak meselesine kafa yoran ender kişilerdendir. Ünlü kitabı Tarih- Cevdet’de şunları yazmıştır: “Bir bayrağın yaratılmasındaki sır, insanları tek bir bayrak altında toplayarak onları birleştirmesidir; yani bu bayrak onların sözlerinin bir araya gelişinin bir işareti, kalplerinin birliğinin bir kanıtıdır. Onlar tek bir vücut gibidir. onları birbirine bağlayan şey kan bağından daha güçlüdür“.
İran’daki siyah bayrağı sadece intikam, sadece yas olarak değerlendirmenin eksik olacağını bu alıntı ortaya koyuyor yeterince. Şu anda Müslümanların “yek vücud“ olmalarının gerekirliliğini anımsatmak için, İslam dünyasının en acı olaylarından Hüseyin’in katlinin matem bayrağının kullanılması da hayli anlamlıdır. Matemin tüm Müslüman kayıplar için tutulması gerektiğinin de anımsatılmasıdır bu.
İsrtail’in korkunç hastane saldırısının İslam toplumunda yarattığı olağanüstü “duygusal“ ortamı yansıttığına da kuşku yok. Bu saldırılar Müslümanlar arasında ortak bir kedere, öfkeye, saygıya yol açtığı gibi, adalet çağrısına da yolaçtı. Yaşadığımız bu olaylar din, siyaset, insan hakları gibi kavramların kesiştiği, sıklıkla çatıştığı jeopolitik ortamın karmaşıklığının altını acıyla çiziyor.
O nedenle Meşhed'de dalgalanan o siyah bayrak, savaş çığlıklarının ortasında insan unsurunun asla unutulmaması gerektiğini hatırlatmak gibi bir işlevi de yerine getiriyor.