Yaklaşık 14 bin kişinin öldüğü İsrail-Hamas savaşında çatışmalara dört günlük bir ara verilmesi konusunda anlaşmaya varılması elbette yetersiz de olsa önemli. En azından dört gün boyunca silahların susacağı anlaşmanın süresinin uzatılması ihtimali de var.
Hem İsrailli hem de Filistinli kadınlarla çocukların serbest bırakılmasını sağlayacak olan anlaşmayı müzakere edenin Katar olduğunu anımsayalım. Mısır’ın da bu ülkeye yardımcı olduğu, ABD’nin de rolünün bulunduğu biliniyor. Bu müzakereler İsrail'in Gazze'ye yönelik misilleme saldırılarının insani bir krize yol açtığı haftalardan önce başlamıştı. Katar hükümetinden yapılan açıklamada tam olarak kaç Filistinlinin serbest bırakılacağı belirtilmezken, Hamas'ın bu sayının 150 olacağını söylediği belirtiliyor.
İLAVE REHİNELER İÇİN BİR GÜN UZATMA
Birçok kişi Netanyahu tarafından sürekli olarak reddedilen ateşkes çağrısında bulunurken, ateşkes koşullarının insani duraklama olarak bilinen bir sürecin gerçekleşmesini sağlaması bekleniyor. Şöyle bir durum da var, haylİ ilginç. Hamas'a ilave rehineleri tespit etmesi için zaman tanınacak, Hamas'ın tespit edip Kızıl Haç ile Mısır üzerinden güvenli bir şekilde serbest bırakacağı her ilave 10 rehine için İsrail tarafınca ilave bir günlük ateşkes kabul edilecek.
Bu bir yanıyla “insani duraklama” da olacak. İsrail’in daha önce katliam yapan askerlerini dinlendirmek için uyguladığı bir ara olmuştu. Şimdi iki tarafın da yararlanacağı bu duraksama aynı zamanda çok ihtiyaç duyulan insani yardımın daha büyük bir bölümünün ülkeye girişine de olanak tanıyacak. Tabii kimse kimseyi kandırmasın. Bu dört günlük duraklama sırasında içeri girmesine izin verilecek birkaç yüz kamyon yardım Gazze Şeridi'ndeki insani felaketin asgarisini bile karşılamayacak.
İKİNCİ GÜN BOZULURSA İLK GÜNÜN ESİRLERİ SERBEST KALACAK
Anlaşmanın belki de en önemli tarafı, tarafların üzerinde mutabık kalınan şartlardan geri dönmesini zorlaştıracak şekilde tasarlanmış olması. Yani Anlaşma temel olarak her gün Hamas'ın az sayıda rehineyi İsrail ordusunun da az sayıda esiri serbest bırakmasını öngörüyor. Ateşkes, diyelim ki ikinci gün bozulursa, ilk gün üzerinde anlaşmaya varılan az sayıda kişi hem Filistin hem de İsrail tarafından serbest bırakılacak.
İsrailli rehinelerin profilinden de söz etmeli. Gazze'ye götürülen İsrailli rehineler, kolektif çiftlikler, İsrail'in güneyindeki askeri üsler de dahil olmak üzere topluluklardan, bir açık hava müzik festivaline katılan insanlardan oluşuyor. İsrail hükümetine göre İsrail vatandaşlarının yanı sıra rehinelerin yarısından fazlası 40 kadar ülkeden yabancı ya da çifte vatandaşlığa sahip olan kişiler.
Hamas'ın askeri kanadına göre, İsrail'in Gazze'ye düzenlediği hava saldırılarında en az 22 rehine öldürülmüştü. Hamas 7 Ekim saldırısını takip eden haftalar boyunca sadece dört rehineyi serbest bırakmış, İsrail güçleri ise bir rehineyi kurtarmıştı.
ÖLEN REHİNELER VAR
Tabii ki bu anlaşmanın kendileri için artık bir anlam ifade etmediği talihsiz insanlar da var. İsrail ordusu bu ayın başlarında Gazze'de iki rehinenin cesedine ulaştığını açıklamıştı. Hamas'la birlikte 7 Ekim baskınına katılan İslami Cihad'ın silahlı kanadı Salı günü geç saatlerde bir başka İsrailli rehinenin öldüğünü duyurmuştu.
Hamas'ın 7 Ekim saldırısından önce 5200'den fazla Filistinli İsrail hapishanelerinde tutuluyordu. Ancak çatışmalarla beraber bu sayı iki katına çıktı söylenene göre. Filistinli yetkililer 7 Ekim'den önce İsrail hapishanelerinde bulunan Filistinlilerin 40'tan fazlasının kadın, 130'dan fazlasının ise çocuk olduğunu belirtiyor.
Birleşmiş Milletler daha önce, büyük çoğunluğu "herhangi bir suçtan hüküm giymemiş ancak yargılama öncesi gözaltında tutulduklarını" belirttiği Filistinli çocukların İsrail makamları tarafından gözaltında tutulmaya devam edilmesinden ciddi endişe duyduğunu ifade etmişti. İsrail hapishanelerinde 1000'den fazla kişi yargısız ya da hakkında herhangi bir suçlama yapılmaksızın süresiz gözaltı anlamına gelen “idari gözaltında“ tutuluyor. Yani İsrail’in elinde son savaştan önce, savaşmadan aldığı çok sayıda Filistinli mahkum/esir var.
ANLAŞMAYA BÜROKRATİK ENGEL ÇIKABİLİR
İlerleme şansı olup olmadığını henüz bilemediğimiz anlaşmayı bekleyen en büyük tehlike bürokratik bir engelle karılaşması olacak. İsrail Yüksek Mahkemesi, İsrail hükümetinin prensipte serbest bırakmayı kabul ettiği 150 Filistinli çocukla kadının serbest bırakılmasını henüz onaylamadı. Eğer yüksek mahkeme anlaşmayı reddederse, ateşkes de, anlaşma da tehlikeye girebilir.
Kötü bir deneyim var çünkü. İsrail 2014 yılında, uzun süredir gözaltında tuttuğu 104 Filistinlinin serbest bırakılması için ABD arabuluculuğunda bir anlaşmaya varmış ancak 78 mahkûmun serbest bırakılmasının ardından anlaşma suya düşmüştü.
O kadar kuraldışı bir savaş ki bu, anlaşma soluk aldıracak diye beklerken her sey tam tersine dönebilir.