2. Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan'ın topraklarını işgalden kurtarmasıyla Ermenistan ile Azerbaycan arasında gelecekte barış anlaşması ile sonuçlanması beklenilen bir süreç başladı. Süreç, hem Rusya'nın hem de AB'nin arabuluculuğunda çift yönlü yürütülüyor. Savaş sonrasında iki ülke arasında ilk mutabakat Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in aracılığıyla imzalandı. 10 Kasım 2020'de imzalanan üçlü bildiride Kelbecer, Ağdam ve Laçın illerini Azerbaycan'a geri vermeyi taahhüt eden Ermenistan bu yükümlülüklerini yerine getirdi.
Ermenistan mutabakat gereği Laçın'dan çıktı
Bildiride Karabağ'daki Ermenilerin Ermenistan'a geçişlerde kullandığı Laçın koridorunun yerine yeni bir yol yapılması şartı yer alıyordu. Azerbaycan Laçın'ın dışından geçen yolu tamamladı ve Ermenilerle geçici Rus askerlerinin Laçın'dan çıkmasını talep etti. Ermeniler buradaki evleri ve ağaçları da yakarak bölgeden ayrıldı. 26 Ağustos'ta Laçın Azerbaycan kontrolüne geçti. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın, 11 Ocak 2021'de Moskova'da Putin'in de katılımıyla gerçekleştirdikleri toplantıda, ulaşım bağlantılarının yeniden kurulması yönünde mutabakat sağlanmıştı. 26 Kasım 2021'de bu kez Soçi'de bir araya gelen Aliyev, Paşinyan ve Putin, ulaşım bağlantıları hususunda açık kalan konuları yeniden gözden geçirdi.
Rusya'nın arabuluculuğundaki görüşmeler sürerken, AB Konseyi Başkanı Charles Michel'in devreye girmesiyle Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki görüşmeler hem Moskova'da hem de Brüksel'de yürütülmeye başlandı. Aliyev ve Paşinyan, Michel'in arabuluculuğunda 14 Aralık 2020, 30 Mart ve 22 Mayıs 2022'de Brüksel'de 3 kez bir araya geldi. Bu görüşmelerde, sınır belirleme komisyonlarının faaliyete başlaması, ulaşım hatlarının açılması konularında birtakım mutabakatlar sağlandı.
Barış anlaşmasına hazırlıklar ele alındı
Michel'in arabuluculuğunda, 31 Ağustos'ta yapılan 4. görüşmede ise barış anlaşması konusunda sonuç alabilmek için çalışmaları hızlandırma hususunda mutabakat sağlandı. Görüşme sonrasında Aliyev ve Paşinyan, dışişleri bakanlarına barış anlaşmasının taslak metinleri üzerinde çalışmak üzere bir ay içinde bir araya gelme talimatı verdi.
2. Karabağ Savaşı'ndan sonra imzalanan mutabakat, Nahçıvan ile Azerbaycan'ın batısı arasında karayolu bağlantısı kuracak Zengezur koridorunun açılmasını içeriyordu. Bu, Bakü yönetimi ve bölge için en önemli maddelerden birini oluşturuyor. Azerbaycan, Ermenistan sınıra kadar gidecek karayolunu tamamlama aşamasına geldi. Şimdi Bakü yönetimi Erivan yönetiminin mutabakat gereği üzerine düşeni yapmasını bekliyor. AB Konseyi Başkanı Michel, Aliyev ve Paşinyan ile yaptığı son görüşmede, ulaşımla ilgili sınırlamaların kaldırılmasına ilişkin talebini yineledi.
Sınır belirleme süreci de işliyor
İki ülke liderlerinin görüşme sürecinin dışında heyetler arası görüşmeler de sürüyor. Azerbaycan Başbakan Yardımcısı Şahin Mustafayev ile Ermenistan Başbakan Yardımcısı Mher Grigoryan başkanlığındaki heyetler de 30 Ağustos'ta Moskova'da toplandı. Komisyon, sonraki toplantısını kasım ayında Brüksel'de yapacak.