Dünyanın gözü bugün gerçekleşecek olan Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde. Aşırı sağın yükseldiği ve buna bağlı olarak da göçmen karşıtı vaatlerin ön plana çıktığı Fransa’da, mevcut Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron dahil 12 aday yarışacak.
Resmi sonuçlar 13 Nisan’da açıklanacak
NATO üyeliği, Avrupa Birliği yatırımları, Fransa dahil son zamanlarda Avrupa ülkelerinde ağır basan aşırı sağın muhtemel ittifakı gibi başlıklar sebebiyle dünya nezdinde de önemli bir gündem olan Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde dördü kadın sekizi erkek aday sandık savaşı verecek.
Yaklaşık 67 milyon nüfusa sahip ülkede 48,7 milyon seçmen 5 yıl görev yapacak yeni cumhurbaşkanını belirlemek için oy kullanacak. Fransa'nın denizaşırı topraklarında ise 1,4 milyon seçmen tercihini ortaya koyacak.
Seçim merkezlerinde gerçekleşecek oy kullanma işlemi Fransa'nın ana kara topraklarında, yerel saatle 08.00'de başlayacak ve 19.00'da sona erecek. Büyük kentlerde ise saat 20.00'ye kadar oy kullanılabilecek.
Araştırma şirketleri sandıkların kapanmasından itibaren 12 adayın yarışacağı seçimin tahmini sonuçlarını vermeye başlayabilecek. Resmi sonuçlar ise Anayasa Mahkemesi tarafından 13 Nisan'da açıklanacak.
Savaş gölgesinde seçim kampanyası
24 Şubat tarihinde Rusya'nın Ukrayna'ya savaş açması, ülkedeki cumhurbaşkanı seçim kampanyasını da etkiledi. Ülkede bu seçim kampanyası öncekilere kıyasla daha sakin geçerken, seçime ilişkin gündemde ağırlıklı olarak savaş yer aldı
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde öne çıkan adaylar
Seçimlerde yarışan adaylar arasında Cumhurbaşkanı Macron, merkez sağ Cumhuriyetçiler Partisinin (LR) adayı Valerie Pecresse, aşırı sağcı Marine Le Pen, "ırkçı" görüşleriyle bilinen aşırı sağcı Eric Zemmour ve solcu Boyun Eğmeyen Fransa Hareketinin lideri Jean-Luc Melenchon'un isimleri öne çıkıyor.
Öte yandan, öne çıkan adaylar arasında, Yeşiller Partisi Genel Başkanı Yannick Jadot da yer alıyor.
Teneke Napolyon*: Macron
Adaylığını resmi olarak açıklamak için son günleri bekleyen ve seçim kampanyası boyunca sadece bir kez miting düzenleyen mevcut Cumhurbaşkanı Macron, adaylığın gerekliliklerini yerine getirmek yerine özellikle Rusya-Ukrayna savaşı bağlamında cumhurbaşkanlığı görevlerini sürdürmeyi tercih etti.
*İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayrılması süreci Brexit'in ardından Macron'un dış politikasının rayından çıktığını ifade eden Daily Mail gazetesi, Fransa Cumhurbaşkanı için "Teneke Napolyon" ifadesini kullanmıştı.
Sarı yelekliler popülaritesine gölge düşürdü
2017'de öne çıkardığı liberal politikalarla cumhurbaşkanı görevine seçilen Macron'un popülaritesi, dünya gündeminde de yankı uyandıran sarı yelekliler hareketi ile ekonomik ve toplumsal sorunlar nedeniyle düştü.
Buna karşın seçimi kazanmak için sağ ve aşırı sağ siyasetçilerin etkisiyle "popülist" politikalara yöneldiği değerlendirilen Macron, "ayrılıkçı" olarak bilinen yasayı çıkardı ve "Fransa İslamı" projesi kapsamında birçok uygulamayı yürürlüğe soktu. Uzmanlar, Macron'un ve hükümetin bu uygulamalarla İslam karşıtlığını yasallaştırdığına vurgu yapıyor.
Cumhurbaşkanlığı öncesinde bankacılık sektöründe isim yapan ve öncesinde halk tarafından seçilmiş bir kamu görevi yürütmeyen genç liderin dış politika serüvenlerinde de umduğunu bulamaması ülkede tartışmalara yol açmıştı.
Rusya-Ukrayna savaşının seçim kampanyasını gölgelediği dönemde Macron, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski ile sık sık telefonda görüşerek bölgede "barışı getirme" çabalarıyla öne çıktı.
Bu bağlamda Fransız kamuoyunda bu çabalar "başarısız" olarak değerlendirilse de Macron'a anketlerde puan kazandırdı.
Öte yandan, Macron, yeniden seçilmesi halinde, şiddetli olayların yaşandığı emeklik reformuna ilişkin çalışmaları yeniden başlatacağını belirtti.
Emeklilik yaşını 62'den 65'e çıkarmayı ve emeklilik maaşını en az 1100 avro olarak belirlemeyi vadeden Macron, ayrıca kamu düzenini tehdit eden yabancıların sınır dışı edilmesini ve Avrupa'da sınırların daha sıkı şekilde kontrol edilmesini istiyor.
Macron, 2030'a kadar orduyu modernize etmek ve 60 Rafale tipi savaş uçağını daha satmayı hedefliyor.
Aşırı sağcı Marine Le Pen
53 yaşındaki Marine Le Pen üçüncü defa cumhurbaşkanlığına adaylığını koyuyor. Le Pen, bundan iki yıl önce tam olarak 16 Ocak 2020’de, 2022 seçimlerine katılacağını duyurmuştu.
Neo-faşist babasının kurduğu Front National’in (Ulusal Cephe) daha sonra adını Rassemblement national’e (Milli Birlik) çeviren partisi için üçüncü defa aday oluyor. 2012’de oyların yüzde 17,9’unu alarak üçüncü sıraya yerleşen Le Pen, ilk turda elenmişti.
2017’de ise ikinci tura kadar yükselmiş ancak Emmanuel Macron’a karşı kaybetmişti. Yenilginin ardından yaşanan süreçte, parti içi “reforme” politikası bir takım ihraçlar getirmişti. Le Pen, partiden babası Jean-Marie Le Pen de dahil olmak üzere ırkçı, antisemitist ve II. Dünya Savaşı’nda Vichy Hükümeti içerisinde Almanlarla işbirliği ve yapan Pétain yanlılığıyla suçlanan üyeleri ihraç etmesiyle halkın gözündeki imajını düzeltti.
Seçim kampanyasındaki vaatleri:
• Altı yeni EPR nükleer reaktörü kurmak
• Tüm rüzgar enerjisi projelerine son verip var olan rüzgar santrallerini sökmek
• Fransa’yı NATO’dan çıkarmak
• Vatandaşlığa kabulü zorlaştırmak
• İşsiz yabancıları bir sene sonra sınır dışı etmek
• Müslüman kadınların başörtüsü takmasını kamusal alanda yasaklamak ve okullarda çarşaf giyilmesinin önüne geçmek
Anketlerde oy kaybeden Pecresse
Eski Cumhurbaşkanı Jacques Chirac'ın 6 yıl danışmanlığını yapan Pecresse, eski Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy döneminde 2007-2011'de Yüksek Öğrenim ve Araştırma Bakanlığı, 2011-2012'de Maliye Bakanlığı ve Hükümet Sözcülüğü görevlerini yaptı.
Pecresse, 2015'ten bu yana Ile-de-France Bölgesi Başkanlığını görevini yürütüyor.
54 yaşındaki Pecresse'in seçim vaatleri arasında göç ve güvenlik konuları ilk sıralarda yer alıyor.
Seçim kampanyasındaki vaatleri:
- Ülkeye ve mesleklere göre Fransa'ya gelecek yabancıların sayısına kota uygulanması için referandum düzenlenmesini isteyen Pecresse, ülkede 5 yıldır düzenli olarak ikamet etmeyen yabancılara sosyal yardımları durdurmayı öngörüyor.
- Pecresse, cumhurbaşkanı seçilmesi halinde ülkede doğanlara ve bazı şartlarda verilen vatandaşlık hakkının kaldırılacağını belirtti.
- Yabancılara Fransa vatandaşlığı vermeden önce Fransızca bilgisi ve cumhuriyetin değerlerine saygıyı gösterip göstermediğinin kontrol edilmesini isteyen sağcı aday, okul gezilerinde refakatçı annelerin başörtüsü takmasını yasaklayacağını aktardı.
- Pecresse, radikalleştiği gerekçesiyle takip edilen kişiler için toplu taşıma araçlarında yüz tanıma sisteminin kullanılmasını istiyor.
- Valerie Pecresse'in ekonomik vaatleri arasında da maaşlara yüzde 10 zam yapılması, ilk çocukları dünyaya gelen ebeveynlere maddi yardım sağlanması yer alıyor.
Partisi tarafından cumhurbaşkanı adayı olarak belirlenmesinin ardından seçimin favorilerinden biri olarak gösterilen Pecresse'in seçim kampanyası sırasındaki genel siyasi tutumu nedeniyle anketlerde ilk turda alabileceği öngörülen oy oranı önemli sayıda düştü.
Solcu Jean-Luc Mélenchon
Üçüncü kez cumhurbaşkanı seçiminde yarışacak aşırı solcu Melenchon, 2017'deki cumhurbaşkanı seçiminde yüzde 19,58 ve 2012'de yüzde 11,10 oy almıştı.
Melenchon'un vaatleri arasında:
- Asgari ücreti 1400 euroya yükseltmek,
- Oy kullanma hakkını 16 yaşa düşürmek,
- Maaşlarda kadın-erkek eşitliğini sağlamak yer alıyor.
Müslümanlara yönelik olumlu tutumu ve açıklamalarıyla da öne çıkan Melenchon, cumhurbaşkanı seçilirse "ayrılıkçı" olarak bilinen yasayı yürürlükten kaldırmayı istiyor.
'Irkçı' Zemmour
Geçen yıl sonbaharda henüz adaylığını açıklamadığı sıralarda seçimde alabilecek muhtemel oy oranının sürpriz şekilde yüzde 5-6'dan yüzde 16-18'e çıkmasıyla dikkatleri üzerine çeken Eric Zemmour, Fransız kamuoyunda tartışmalı bir isim olarak öne çıkıyor.
Fransa'da 1958'de Cezayir asıllı Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Zemmour, seçim programında İslam, göçmenler, Müslümanlar ve başörtülü kadınlara geniş yer vermesiyle dikkati çekiyor.
Zemmour, ülkede yaşayan Müslümanların asimile olması gerektiğini savunuyor, İslam ve göçmen karşıtı söylemleriyle sık sık gündeme geliyor.
Müslümanlara karşı nefreti körükleyen ifadeleri nedeniyle 3 kez para cezasına çarptırılan Zemmour, Müslümanların ve yabancıların haklarını kısıtlayan birçok vaatte bulundu.
Zemmour, cumhurbaşkanı seçilirse,
- 1 milyon sığınmacıyı Fransa’dan sınır dışı edecek
- Net geliri artırmak için düşük maaşların ve emekli maaşlarının üzerindeki vergileri azaltaca
- Emeklilik yaşını 64 yaşına yükseltecek
- En az altı aydır işsiz olan tüm göçmenleri sınır dışı edilmesini vaat eden Zemmour, sınırdışı etmeyi kolaylaştırmak için “Göç Bakanlığı” kuracak
- İlticayı yılda 100 insanla sınırlandıracak.
Çıktığı televizyon programlarıyla ülkede ismini duyurmaya başaran Zemmour'un seçim kampanyası döneminde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakınlığından olumsuz etkilendiği ifade ediliyor.
Zemmour'un yeni kurduğu parti "Reconquete" ismi, 1492'de İber Yarımadası'ndaki Hristiyanların ve Müslümanların bölgedeki varlıklarını tasfiye çabalarına verilen "Reconquista"ya (yeniden fetih) atıf yapıyor.
Yeşiller'den Yannick Jadot
54 yaşındaki Yannick Jadot seçime ilk kez katılan adaylardan biri. 2017’de Avrupa Ekolojisi-Yeşiller partisini temsil etme fırsatı varken sosyalist Benoît Hamon’un işine yarayacak şekilde adaylığını geri çekti.
Ancak daha sonra şimdiki ekolojist adayın elinden adaylığını aldı. 1974’ten beri bir ilk.
Yannick Jadot, lobilere karşı verdiği "ekoloji savaşı" ve pragmatik olmasını istediği "ekolojik çözüm" arasında mekik dokurken, 2009’dan beri Avrupa Parlamentosu milletvekili. Jadot, ocak ayında Strasburg’daki Avrupa Parlamentosu’nda Emmanuel Macron ile yaşadığı tartışmayla hatırlanıyor.
Paris-Dauphine Üniversitesi’nde ekonomi alanında öğrenim gördükten ve 1990’lı yıllarda Burkina Faso, Gabon ve Bangladeş’te insani yardım deneyimlerinden sonra uluslararası müzakereleri takip eden sivil toplum örgütü Solagral’a (Tarım ve Gıda Dayanışması) katıldı.
Noël Mamère’in 2002’deki seçim kampanyasından kısa bir süre sonra sivil toplum örgütü Greenpeace France’in kampanyalarının başına geçti, “L’Alliance pour la planete”in oluşturulmasında rol aldı ve hükümet görevlileriyle kuruluşların bir araya gelip enerji, ulaşım ve biyoçeşitlilik üzerine tartıştıkları, 2007’de hükümetin birtakım önlemler almasını sağlayan Grenelle de l'Environnement’ın bir parçası oldu.
Jadot'un vaatleri:
• 2035’e kadar on reaktörü kapatmak, aşamalı olarak nükleer gücü bitirmek
• %100 yenilenebilir elektriğe geçmek, 9 bin olan rüzgar santrali sayısını 2027’de 12 bine çıkarmak
• Yeni termik araçların satımını 2030’dan itibaren durdurmak
• 18 yaşından itibaren otomatik olarak “vatandaşlık geliri” ödenmesi (en az 920 euro)
• Sığınma ve göçü “büyük bir dayanışma bakanlığına” entegre etmek
Paris Belediye Başkanı: Anne Hidalgo
62 yaşındaki Anne Hidalgo ilk defa cumhurbaşkanlığına adaylığını koyuyor.
Sosyalist Parti, Ségolène Royal’dan 15 yıl sonra tekrar bir kadını aday gösterdi. Paris’in belediye başkanı olan Anne Hidalgo, François Mitterrand’ın partisinin bayrağını taşıyacak.
Anne Hidalgo, seçim kampanyası başladı başlayalı halkın ilgisini çekmekte zorlanıyor ve yapılan anketler de durumunun iç açıcı olmadığını gösteriyor.
Vaatleri:
• Yüzde yüz yenilenebilir enerjiye ulaşmak, nükleer güçten “hemen çıkmamak”
• Oy yaşını 16’ya çekmek ve yerel seçimlerde yabancılara oy hakkı tanımak
• Sığınma talebinde bulunanları “onurluca” kabul etmek
• Laiklik karşıtlarına yaptırım uygulamak
Nathalie Arthaud
52 yaşındaki Nathalie Arthaud, Lutte ouvrière (İşçi Mücadelesi) partisi bayrağı altında üçüncü kez cumhurbaşkanlığı seçimine katılıyor.
1970 yılının şubat ayında Fransa’nın güneyindeki Drôme’da doğan Arthaud bir garajcının kızı, bir çiftçinin ise torunu. Parti başkanlığını Arlette Laguiller’den aldı ve 2009’dan beri LO’nun temsilciliğini yapıyor.
Kendi sitesinde yaptığı açıklamaya göre 18 yaşındayken “Stalinciliğin kirletmediği” komünizmle tanışmış, ekonomi ve yönetim alanında uzmanlaştı. Fransa’nın Île-de-France bölgesinin Seine-Saint-Denis departmanında yer alan Aubervilliers’deki bir lisede öğretmenlik yapıyor.
Bir radyo ağı olan France Bleu, Arthaud’yu tanımlarken, “Seçim kampanyası boyunca faaliyetlerine devam eden nadir adaylardan biri,” ifadelerini kullandı.
Vaatleri:
• Nüfusu kontrol altında tutarak üretimi planlamak ve rasyonelleştirmek
• Hayvanların bilimsel deneylerde kullanılmasına kontrol ve sınırlandırma getirmek
• Fransa ordusunun Afrika ve Ortadoğu’daki askeri operasyonlarına bir son vermek
• Hareket özgürlüğünü savunmak ve sınırları kaldırmak
Anketlere göre seçim ikinci tura kalabilir
Seçimlerden önce yapılan anketlerde adayların hiçbirinin yüzde 50'nin üzerinde oy alamayacağı öngörüldüğünden seçimin ikinci tura kalmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Fransa seçimleri Dünya için neden önemli?
NATO: Macron, NATO üyeliğini destekleyen tek aday. Diğer adaylar ise ittifakı terk etmek dahil olmak üzere NATO'ya dair farklı düşünceler taşıyor. Aşırı solcu aday Jean-Luc Melanchon "hırgür ve istikrarsızlık yaratmaktan başka bir işe yaramadığını" ifade ederek NATO’dan ayrılmak istiyor. Bu sebeple Melanchon’un cumhurbaşkanı seçilmesi, Rusya’yla 1,160 kilometrelik bir sınıra sahip olan Polonya için endişe yaratıyor.
AVRUPA BİRLİĞİ: Analistlere göre Macron’un yeniden seçilmesi demek Avrupa’nın güvenlik ve savunma kuruluşlarına yapılacak yatırımların artırılması anlamına geliyor.
AŞIRI SAĞ İTTİFAKI: Bu seçim Fransa’nın savaş sonrası kimliğini yeniden şekillendirebilir. Milliyetçi Viktor Orban’ın dördüncü defa Macaristan başbakanı seçilmesi ve Marine Le Pen’in başörtüsü ve çarşafa yasak getirmek istemesi Avrupa’ya dışarıdan gelen göçlerin azaltılması anlamına gelebilir.
Özellikle Le Pen’in son zamanlarda sosyal medyadan yaptığı paylaşımlarda Orban ile el sıkışırken görüldüğü fotoğraflar, Avrupa’da yeni bir aşırı sağ ittifakının oluşabileceği görüşünü akla getiriyor.
Fransa'da artan göçmen karşıtlığı ve aşırı sağın yükselişi
Fransa’da göçmen sayısı ve radikal islamcı grupların sebep olduğu saldırıların giderek artması halkta göçmen karşıtlığı tutumun güçlenmesine sebep oldu. Bu sebeple Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un “engelleyemedim” dediği aşırı sağın yükselişi ise ülkede kaçınılmaz oldu.
2020 yılının verilerine göre Fransa’da yaşayan toplam göçmen sayısı 6,8 milyon. Bunların üçte birini Avrupalılar oluştururken göçmenlerin çoğu Portekiz ve Fransa’nın eski sömürgeleri Fas ve Cezayir’den geliyor.
2018 yılında yapılan bir çalışmaya göre ise Fransa’da yaşayan Türkler göçmenlerin yüzde 3.8’ini oluşturuyordu.
Hemen hemen tüm Avrupa’da olduğu gibi Fransa’da da aşırı sağın yükselişi göç karşıtlığını beslerken aşırı sağcı adayların da en çok gündeme geldiği vaatler haliyle “göç” üzerine oluyor.
Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin aşırı ırkçı tutumu sebebiyle en tartışmalı ismi Eric Zemmour, “sıfır göç politikası” izleyeceğini dile getiriyor. Zemmour seçilmesi halinde her yıl yüz bin göçmeni geri göndereceği bir politika izleyeceği sözünü veriyor.
Zemmour'un göç politikasını eleştirse de onun kadar “göçmen karşıtı” olduğu sır olmayan Marine Le Pen ise çözümü referandumda arayacağı vaadini veriyor. Le Pen sözkonusu referandumla göçü büyük oranda azaltacağına inanıyor.
Mevcut Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise güvenlik endişeleri büyüyen halka rakiplerinin göç politikalarına karşılık daha fazla polis istihdam edeceği sözünü verdi.