Rusya ile Ukrayna arasında devam eden savaş, Batılı ülkelerin Moskova rejimine ağır yaptırım kararları almasına neden oldu. Bu yaptırım kararları karşısında, Putin liderliğinde Rus ekonomisi köşeye sıkışırken, yaptırım uygulayan ülkeler de bu durumun sonuçlarından etkilendi. Dünyanın en büyük enerji ithalatçılarından olan Rusya ve onun en büyük enerji ithalatçısı Avrupa Birliği (AB) arasındaki gerilim, liderlerin ana gündemini oluşturuyor.
AB Konseyi Başkanı Charles Michel ve AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Brüksel'de gerçekleştirilen AB Liderler Zirvesi bitiminde basın toplantısı düzenledi. Toplantıda enerjiye ilişkin konular görüşülürken, liderler fiyatlardaki artışlara çözüm bulacaklarına ilişkin kararlılık mesajı verdi.
'Fiyatlardaki artış Avrupa'nın her yerinde hissediliyor'
Michel, “Bugün enerjiyle ilgili konuları tartıştık. Bu çok zor bir konu çünkü elektrik ve gaz gibi enerji ürünlerinin fiyatlarındaki artış Avrupa'nın her yerinde hissediliyor” dedi.
Liderlerin bütün gün boyunca enerji konusunda alınacak önlemleri belirlemek için çalıştıklarını ifade eden Michel, doğal gaz depolama ve ortak gaz tedarik mekanizmaları kurma gibi Komisyonun konuyla ilgili çeşitli tekliflerini değerlendirdiklerini anlattı.
Michel, enerji konusunda alınacak tedbirlerin daha fazla inceleneceğine işaret ederek, “Hangi önlemlerin en etkili olacağını belirlemek için ekonomik aktörlerle birlikte çalışmak istiyoruz” diye konuştu.
Vergi indirimi gündemde
Ursula von der Leyen de, “Yüksek enerji fiyatlarının tüketiciler ve işletmeler üzerindeki etkisini hafifletmek için çeşitli seçeneklere baktık” dedi.
Yüksek enerji fiyatlarına karşı uygulanabilecek seçenekler arasında doğrudan gelir desteği, yardım kuponları, vergi indirimi, tavan fiyat uygulaması, fiyatların ayarlanması, fark sözleşmeleri gibi önlemler bulunduğuna dikkati çeken Von der Leyen, “Sunduğumuz bütün seçeneklerin artıları ve eksileri mevcut” diye konuştu.
Von der Leyen, yüksek elektrik fiyatlarının büyük ölçüde doğal gaz fiyatlarındaki artıştan kaynaklandığını anımsattı.
AB ülkelerinin boru hattı altyapılarını tamamlamaları, depolama ve ara bağlantılarını artırmaları gerektiğini ifade eden von der Leyen, Komisyonun gelecek kış için doğal gaz depolarının doldurulması zorunluluğu getiren bir teklif sunduğunu, bunun gaz kesintisine karşı sigorta poliçesi olabileceğini anlattı.
'Rus fosil yakıtlarından kurtulacağız'
Burada, doğal gazın toplam elektrik fiyatındaki etkisinin ayrıştırılabileceğine işaret eden von der Leyen, “Bu konudaki teklifimizi mayıs ayında sunacağız” dedi.
Von der Leyen, “Ukrayna'ya desteğimizi daha da artıracak, yaptırımlarımızı sertleştirecek ve Rus fosil yakıtlarından kurtulacağız” diye konuştu.
'Fiyatlar sınırlandırılsın' talebi
Liderler, zirvenin ikinci gününde enerji konularına odaklandı. AB Komisyonunun ortak doğal gaz alım sözleşmeleri yapılması ve kış aylarına kadar doğal gaz depolarının doldurulması teklifleri liderlerce değerlendirildi. Enerji ürünlerine tavan fiyat uygulanması da yoğun biçimde tartışıldı.
İtalya, İspanya, Belçika, Polonya, Yunanistan ve Portekiz gibi ülkeler, elektrik piyasası işleyişinde değişiklik ve yüksek fiyatların sınırlandırılmasını talep ediyor.
'Sistem değişikliği' çağrısı
AB'deki toptan elektrik fiyatı, toplam elektrik talebini karşılamak için ihtiyaç duyulan son üretici tarafından ve genellikle doğal gaz santrallerince belirleniyor. Bu durumun yüksek fiyatlara neden olduğunu savunan ülkeler, sistemde değişlik istiyor. Ancak Almanya ve Hollanda'nın başını çektiği bir grup ülke ise buna karşı çıkıyor. Bu ülkeler söz konusu piyasaların çok uzun yıllarda kurulduğunu ve şiddetli bir müdahalenin bu işleyişi kalıcı biçimde bozabileceğini düşünüyor.
Halihazırda AB'nin doğal gaz tedarikinde ilk sırayı yüzde 40 ile Rusya alıyor. AB geçen yıl Rusya'dan 155 milyar metreküplük doğal gaz ithal etmişti. AB ülkeleri, Rusya'nın Ukrayna'da başlattığı savaş sonrası Rus gazına olan bağımlılığı hızla azaltmak istiyor.
Avrupa'da başta doğal gaz ve elektrik gibi ürünlerin fiyatları son dönemde hızla yükseldi. Bazı tüketicilerin enerji faturaları 3 kata varan seviyede arttı.