CHP Adana Milletvekili Burhanettin Bulut, Adana Büyüksaat’te üretim yapan, yüksek enflasyon nedeniyle zor günler geçiren ayakkabıcı imalatçısının sorunlarını dinledi.
'Dükkanlar yarı yarıya kapandı'
Bir ayakkabı imalatçısı sıkıntıları şöyle anlattı:
“Beş-altı ay öncesinden bu yana en az yüzde 130 yüzde 150 bir artış söz konusu. Bir ayakkabı tabanını 10 TL’ye alıyorduk, şu an en kötü tabanın fiyatı 23 TL. Deriyi altı-yedi TL’ye alıyorduk şimdi 20 TL. Bazı malzemelere üç bazılarına dört katına varan zam geldi. Mesela kullandığımız solüsyonu 200-250 TL’ye alıyorken şu an 800-850 TL’ye alıyoruz. Bizim zararımız çok büyük. Bir ayakkabıyı 70 TL’ye mal edip 100-120 TL’ye satıyorduk. Şu an 140 TL’ye mal edip 150 TL’ye satamıyoruz… Bulunduğumuz bölgede 50 imalatçı varsa, şu an 25’e düştü. Yarı yarıya kapattılar. Mecbur kalıyorlar. Üretim yapamıyorlar. Şu an bin çift ayakkabı yapsa 140-150 bin TL sadece maliyeti var. Zaten esnafın dükkânı bomboş kimse yok”
Bir başka ayakkabı üreticisi de şunları söyledi:
“Şu an emek ucuzladı. Bir ara dediler ya ‘döviz yüksek olsun Vietnam gibi ihracat yapalım.’ Şu an Türkiye’de emek ucuz. Bir de yaptıkları yanlış politikalar, ben buraya bir tane ayakkabı ustası bulamam, ama sana 40 tane makine mühendisi getiririm işsiz gezen. Çalışan sayımızda azalma var. Azalmanın nedeni de yurtiçine satış yapamamamız. Eskiden perakendeci müşterilerimiz gelirdi 16 çift siyah alırdı, sekiz çift başka. O müşteri kalmadı. Bizim şimdi aracılarla yapabildiğimiz tek iş yurtdışına ürün göndermek. Esnaf bitik, esnafın kredisi de bitik. Ben şimdi hiç kimseye, herhangi bir mağazaya iki bin lira kredi açamam. Gelip bana dese ki haftadan haftaya ödeyeyim, öyle bir şey yok. Çünkü geri ödeyemez
Avrupa’dan gelen toptancı bir ayakkabıyı 15 dolara alabiliyor; kendisine bedava geliyor ama yurt içinde bu ayakkabıyı 15 dolara satma şansın yok. İnsanlara biz önceden de söylüyorduk terliğe hazır olun, yani kışın bile terlik giymeye hazır olun. Geçen sene 90 liraya sattığımız ayakkabıyı bugün 140-150 liraya satıyoruz ama biz 90 liraya satarken daha mutluyduk. Malzemeyi bir kısım yansıtabiliyorsun, yansıtamadığın şey emek. Emeği yansıtamıyorsun. Her şey üç katına çıktı. Yani geçen sene ben bir çalışana bin lira haftalık veriyorsam bu sene üç bin lira vermem lazım aslında. İki sene önce iki bin 800 lira alan şimdi dört bin 200 lira alandan daha mutluydu. Tavuk döner sekiz liraydı şimdi 20 lira. Bu adam ne kadar zam almış haftalığı 800 liraydı olmuş bin-bin 100 lira”
'Ekim ayından bu yana yüzde 300 arttı'
Ayakkabı üreticilerine deri satışı yapan esnaf da “Ekim ayıyla mukayese edersen yüzde 300 arttı. Nakliye, benzin, hepsi arttı. Bu malzemeler ayakkabıdan başka çanta, cüzdan, kemer yapımında kullanılıyor. Buradaki artış az bile, daha da artacak” dedi.
'Tek ucuzlayan şey emek oldu'
CHP Adana Milletvekili Burhanettin Bulut da ayakkabı imalat sektöründe de ekonomik krizin derin etkilerinin görüldüğünü vurglayarak şunları söyledi:
“Üretici fahiş zamlardan bıkmış durumda. Son altı ayda üreticinin girdi maliyeti zamlarla birlikte üç-dört kat arttı. Büyüksaat ayakkabıcı esnafı iş yapamaz hale geldi. Satış yapabilmek için kendi el emeğini ayakkabı fiyatlarına yansıtmıyor. Fahiş zamlarla birlikte tek ucuzlayan emek oldu, üretici dükkanını çevirebilmek için kendi alın terinden vazgeçti"