ÖZEL HABER: CAN COŞKUN

Günlerdir sosyal medyada 'tropik fırtına' başlığıyla konuşulan ve Türkiye'yi etkileme ihtimali de bulunan hava olayı tartışması, bugün Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün yaptığı açıklama ile gündemde geniş yer buldu. MGM, belirsizliğin devam ettiğini ve gerekli uyarıların yapılacağını duyurdu.

Vatandaşlar ise "Bu hava olayı nedir, hangi bölgeleri etkileyebilir, etkileri ne olabilir?" sorularına yanıt aradı. Samsun Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı ve Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Abdullah Kahraman, çok konuşulan hava olayının detaylarını verdi, Halk TV'nin sorularını yanıtladı.

İŞTE "MEDICANE" HAVA OLAYI VE TÜRKİYE SENARYOLARI

Meteoroloji Mühendisi Dr. Kahraman, 'Medicane' adı verilen hava olayını şöyle tarif ediyor: "Enerjisini sıcak deniz yüzeyinden alıyor. Türkiye'yi etkileme konusunda yorum yapmak içinse çok erken, bu konuda belirsizlik yüksek".

İşte 5 soru ve 5 cevap ile 'Medicane' hakkında tüm merak edilenler:

Son 2 gündür; Türkiye'yi etkileme ihtimali de bulunan bir hava olayı konuşuluyor. Bu hava olayı tam olarak nedir? 

Orta Akdeniz üzerinde, nadiren oluşan cinsten bir siklon oluşumu bekleniyor. Bu, alışageldiğimiz orta enlem siklonlarından biri değil. Yarından itibaren şekilleneceğini düşündüğümüz siklon ikinci türden bir siklon. Ekvator civarında tropik yağışlara neden olan düşey gelişimli bulutların kümeler halinde organize olması, özellikle yüksek deniz suyu sıcaklıkları ile ve bir miktar yukarı enlemlere hareketle birlikte siklonik dönüş kazanması ile oluşur.

Tabii ki Akdeniz tropik bir bölge değil, bu yüzden buna tropikal siklon demek de teknik olarak doğru değil, ama fiziksel mekanizma büyük benzerlik gösteriyor. Bunlara 'Mediterranean' (Akdeniz) ve 'hurricane' (ABD çevrelerindeki şiddetli tropik fırtınalar) kelimelerinden türetilmiş bir ifade olan 'Medicane' deniyor. Enerjisini sıcak deniz yüzeyinden alıyor.

İhtimaller üzerinden bir soru: En düşük ve en yüksek etkilerinde hangi senaryolar yaşanabilir? 

İyon Denizi üzerinde bu siklonun oluşumu konusunda atmosfer modelleri hemen hemen tamamen hemfikir. En zararsız senaryo, kısa ömürlü zayıf bir siklon gelişimi, ve herhangi bir karaya düşmeksizin sönümlenmesi olabilir.

En yüksek etkisi konusunda yorum yapmak ise güç. 4. ya da 5. kategori Pasifik tayfunu gibi bir şey beklemiyoruz. Kötü senaryo olarak belki 1. kategori sınırında bir oluşum halinde Yunanistan'a, ya da Libya'ya ulaşabilir.

Bu olası etkilere yakın bir hava olayı yakın dönemde yaşanmış mıydı? 

'Medicane'ler her sene görülen şeyler değil, ama yaklaşık son 20 yıldır bilimsel literatürde bunların üzerinde çeşitli çalışmalar var. Akdeniz'in hemen her yanında, hatta Karadeniz'de oluştu. Şiddetli rüzgar ve sellere neden olan yağışlar üretti.

Türkiye'yi etkileme ihtimali için bugünden bir tahmin yapılabilir mi? 

Bazı model çıktıları siklon güzergahını Yunanistan'a, Afrika'ya, bazıları Türkiye'ye ulaştırıyor, ama belirsizlik halen çok fazla. Bugünden kesin bir tahmin yapmak teknik olarak imkansız. Bu tahminlerin iletişimindeki dil çok önemli. Spekülasyonlara, felaket tellallığına kulak asılmamalı, MGM tahminleri takip edilmelidir. Şu an zarar yapacak biçimde Türkiye'ye ulaşmama ihtimali, ulaşma ihtimalinden çok daha yüksektir.

Yüksek etki durumunda, etkilenecek olası bölgelerdeki vatandaşlar için yapılabilecek bir uyarı/önlem var mı? 

Bu tip siklonların en büyük tehditleri bolca yağış, sel, taşkın, kabaran denizin kıyıları işgali, bolca şiddetli rüzgar, rip akıntıları ve bazen kısa süreli hortumlar. Siklon karaya ulaşırsa, siklon merkezine yakın kısımlarda bunların biri ya da bir kaçı görülebilir. Vatandaşlarımız her tür afetin mümkün olduğu bir coğrafyada yaşamamıza karşın, maalesef afet yönetimi konusunda bilinçli değil. Bu tip bir tahmin olmaksızın dahi yapmamız gereken şeyler evimizin sel, taşkın, kabaran deniz, rüzgar fırtınası vs ihtimallere göre nasıl bir risk altında olduğunu belirlemek, bir aile afet planı hazırlamak, elektrik/su/gaz/telefon hattının kesilmesi gibi senaryolara karşı B, C planları yapmak, ve resmi tahminleri takip etmek. Eğer bulunduğumuz bölgede bu tip bir hadise gözlenecekse riskleri minimize etmektir.