Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) yüzde 176, İstanbul Ticaret Odası’nın yüzde 99.1 olarak açıkladığı temmuz ayı yıllık enflasyon rakamını Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yüzde 79.6 olarak duyurması, endeks değerlerinin doğru olup olmadığı konusundaki soru işaretlerini artırdı. TÜİK, 3 Haziran’da madde sepeti yayınlamayı da durdurduğu için fiyatların doğru olup olmadığı da artık kontrol edilemiyor. Ekonomistler, TÜİK’in yayınlamaya devam ettiği harcama grupları üzerinden analiz yapmaya çalışıyor. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz da onlardan biri.

Sabit oran uygulanacak ama...

Örneğin, TÜİK’in en çok dikkat çeken endekslerinden birisi de kiralar. Son 2 yılda özellikle İstanbul’da kiralar fahiş düzeyde arttığı için haziran ortasında yüzde 25 sınırı getirildi ancak Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz’ın analizine göre kiradaki yıllık artış oranı bu düzeye 2020 Mart’ından bu yana yeni ulaşmış görünüyor. Yılmaz, konut kira artışının TÜFE ortalamasından bağımsız olarak “bir önceki yılın yüzde 25'ini geçmemesi” yönündeki düzenlemenin enflasyonun artış hızını azaltacak bir adım olduğunu belirterek, “Ancak buna göre bir yıl süreyle 12 aylık TÜFE ortalaması yerine sabit oran uygulanacak. Oysa kira artışının mekansal, zamansal çok sayıda belirleyicisi olduğu unutulmamalı” dedi.

Gıdada hem aylık hem de yıllıkta büyük artış

Yılmaz’ın analiz ettiği bir diğer konu da ana harcama grupları. Yılmaz, gıda/alkolsüz içecekler, ev eşyası ve alkollü içecekler/tütünde fiyat artışlarının hem yıllık hem de aylık olarak büyük artış sergilediğine dikkat çekti. Gıdadaki tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) manşet enflasyonun üzerinde artmaya devam ettiğini vurgulayan Yılmaz, şunları söyledi:

‘Sağlıkta üretici fiyatlarındaki artış önümüzdeki aylara yansıyacak’

“Gıda TÜFE aylık yüzde 3.15 oranında artarken, yıllık olarak ise yüzde 94.65’e ulaştı. Üstelik gıda TÜFE, gıda ÜFE ile birlikte yükseliyor. Üretici fiyatları endeksi (ÜFE) temmuzda aylık yüzde 5.17 artarken temmuzda Gıda ÜFE aylık yüzde 4.66 ve yıllık yüzde 136.75 yükseliş kaydetti. İçecekler grubunda fiyat artışlarının devam edeceği, temmuz ÜFE’sinden görülebilir. İçeceklerde temmuz ÜFE aylık yüzde 7.08 ile aylık yüzde 5.17’lik ÜFE’yi geçti. Sağlık, ailelerin bütçelerinde önemli bir maliyet unsuru oldu. Temmuz ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup yüzde 6.98 ile sağlık olurken, yıllık sağlık TÜFE yüzde 48.44’e yükseldi. Sağlık ile ilgili fiyat artışlarının önümüzdeki aylarda ÜFE’den besleneceği anlaşılıyor. Çünkü ÜFE’de temel eczacılık grubunda temmuzda aylık artış yüzde 15.19 olarak gerçekleşirken, yıllık bazda yüzde 66.85’e ulaştı.”

Ekonomistlerden tepki: Toplum size inanmıyor

TÜİK rakamlarının açıklanmasının ardından birçok ekonomist de Twitter hesabından yaptıkları paylaşımlarla akıllarındaki soru işaretlerini dile getirdiler. Bazıları şöyle:

Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara: TÜİK enflasyonu ile İTO İstanbul enflasyonu tarihsel olarak birlikte hareket eder. Son dört ayda 19.5 puana ulaşan fark dikkat çekici.

DEVA Partisi Genel Merkez Yönetim Kurulu Üyesi Ömer Rıfat Gencal: Enflasyon rakamlarını açıklıyorsunuz ve toplumun çok büyük bir kesimi size inanmıyor. Ne kadar acı değil mi? Gerçekten ne hissediyorsunuz?

Prof. Dr. Veysel Ulusoy: 1. Hatalı fiyat endeksi halkı fakirleştirir, 2. Krizden çıkışı engeller, 3. Özünde hastalıktır...

Ekonomist Güldem Atabay: His yok. Koltuk garantisi var. 9 ay daha.