Merkez'in 'Zorunlu Karşılık Tebliğ'inin satır arasında ne var? Vatandaşın bankalardaki dövizini tırtıklıyor…

Merkez'in 'Zorunlu Karşılık Tebliğ'inin satır arasında ne var? Vatandaşın bankalardaki dövizini tırtıklıyor…
8 Kasım akşamı Resmi Gazete'de yayımlanan TCMB'nin Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ'i ne anlama geliyor? Zorunlu karşılıkların artırılmasının amacı ne? İşe yarayacak mı? İşte ekonominin nabzını tutan isimlerin Merkez Bankası'nın kararı hakkındaki öngörüleri...

Merkez Bankası zorunlu karşılık oranlarında değişiklik yaptı. Döviz cinsi mevduat için zorunlu karşılık oranı 200 baz puan artırıldı. Yapılan açıklamada, "Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 7,4 milyar lira, yabancı para cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin ise yaklaşık 3,8 milyar dolar karşılığı tutarında artması öngörülmektedir" denildi. Bu kararın açıklanmasından sonra ekonomistler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ'inin satır aralarında neler yattığını sosyal medya paylaşımları ile duyurdular.

Eski Merkez Bankası Başekonomisti Prof. Hakan Kara Merkezin zorunlu karşılıkların artırılması kararı için "Bu artışla birlikte 2 hafta içinde TCMB brüt döviz rezervleri 128 milyar doları aşacak" derken CHP milletvekili ekonomist Aykut Erdoğdu ise "Elde rezerv kalmamış vatandaşın bankalardaki dövizini tırtıklıyor…" dedi.

1- TCMB zorunlu karşılık oranlarını artırdı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, yabancı para mevduat/katılım fonu yükümlülükleri için zorunlu karşılık oranlarının tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırılması kararı aldı.
Ayrıca Türk Lirası zorunlu karşılıklarının standart altın cinsinden tesis edilmesi imkanı üst limiti de yüzde 15'ten yüzde 10'a düşürüldü.

merkezden-yabanci-para-zorunlu-karsilik-orani.jpg

TCMB’den yapılan açıklamada, “Alınan bu kararlarla, Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 7,4 milyar TL, yabancı para cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin ise yaklaşık 3,8 milyar ABD doları karşılığı tutarında artması öngörülmektedir” denildi.

2- Zorunlu karşılık oranı nedir?

Zorunlu karşılıklar bir para politikası aracı olarak adlandırılabilir. Zorunlu karşılık, zorunlu karşılık oranı ya da munzam karşılık; mevduat kabul eden bankaların bu mevduatlara karşılık olarak Merkez Bankası'nda bulundurmak zorunda oldukları mevduatların oranıdır ve bu oran Merkez Bankası tarafından kararlaştırılır.

Önceleri iflas riskine karşı koruma sağlanması amacıyla çıkarılan bu kural, günümüzde daha çok bir piyasa likiditesi kontrol aracı olarak kullanılmaktadır. Mevduatın vadesine göre yerli ve yabancı para cinsinden ayrı oranlar dahilinde toplanır.

zorunlu-karssilik-orani-ne-demek.jpg

Kaldıraç oranı Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ’de belirlenen oranların altına inen bankalar için zorunlu karşılık oranı Tebliğ’de belirlenen ilaveye tabidir.

Zorunlu karşılıklar esasen, Türk lirası yükümlülükler için Türk lirası olarak, yabancı para yükümlülüklerde ise ABD doları cinsinden olan kısmı için ABD doları, kalan kısmı için ise ABD doları veya euro olarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasındaki hesaplarda tesis edilmektedir.

mahfi-egilmez.jpg

3- Zorunlu karşılık oranı ne için kullanılır?

Altınbaş Üniversitesi Ekonomi Bölümü öğretim üyesi Dr. Mahfi Eğilmez mahfiegilmez.com'da yayınlanan yazısında Zorunlu karşılık oranı ne için kullanıldığını şu şekilde ifade ediyor:

Zorunlu karşılık oranı para politikasının bir aracı olarak kullanılabilir. Bu oran artırıldığında bankaların verebileceği kredi miktarı azalacağı için harcama talebi düşer ve bu gelişme büyümeyi sınırlayıcı etki yapar. Tersine oran düşürüldüğünde bankaların verebileceği kredi miktarı yükselir ve oluşan talep artışı ekonomik büyümeye olumlu etki yapar. Merkez bankaları bu oranı enflasyon ve büyüme arasındaki tercihe göre artırıp azaltırlar.

A Bankasına 1 aya kadar vadeli 10.000 TL’lik mevduat yatırıldığını düşünelim. Banka bu paradan (yeni düzenlemeye göre, ekteki tabloda gösterildiği gibi) yüzde 6 oranını uygulayarak 600 TL zorunlu karşılık ayıracak ve bunu zamanı geldiğinde TCMB’ye yatıracaktır. Kalan 9.400 TL’yi kredi olarak verebilir. Diyelim ki Merkez Bankası enflasyonla mücadele için talebi kısmaya karar vermiş ve bu çerçevede banka kredilerini frenlemek amacıyla zorunlu karşılık oranı yüzde 6’dan yüzde 10’a yükseltmiş olsun. Bu durumda A Bankası kendisine yatırılan 10.000 TL mevduattan yüzde 10 zorunlu karşılık oranını uygulayarak 1.000 TL düşecek ve kalan 9.000 TL’yi kredi olarak verebilecektir. Görüleceği gibi A Bankası’nın kredi hacminde ilk orana göre bir daralma ortaya çıkmış olmaktadır. Bu yolla para arzı sınırlanarak talebin enflasyon üzerinde baskı yapması engellenmeye çalışılmış olmaktadır. Eğer tersi olsaydı yani enflasyon makul olduğu halde büyümede sıkıntı olsaydı bu durumda Merkez Bankası’nın zorunlu karşılık oranlarını düşürmesi ve bankaların kredi hacmini genişleterek ekonominin canlanmasını sağlamalarının yolunun açılması gerekecekti.

4 Zorunlu karşılık oranının değiştirilmesi için kim ne dedi?

Hakan Kara

Döviz cinsi yükümlülükler için zorunlu karşılıkların artırılmasının temel nedeni brüt rezervi yüksek göstermek.

Bu artışla birlikte 2 hafta içinde TCMB brüt döviz rezervleri 128 milyar doları aşacak.

H. Altuğ Özaslan:

Döviz ve altın mevduatlar için uygulanan zorunlu karşılık oranı 200 baz puan daha artırıldı.

Özetle: Merkez Bankası, hane halkının döviz mevduatından geçici olarak tırtıklayarak kendine brüt rezerv biriktirmeye çalışıyor.

Aykut Erdoğdu:

TCMB zorunlu karşılık oranlarını yine artırmış…
Elde rezerv kalmamış vatandaşın bankalardaki dövizini tırtıklıyor…
Aldığı dövizi kuru baskılamak için tekrar vatandaşa satıyor…
Vatandaş alıp tekrar bankaya yatırıyor…
Tekrar karşılık artıyor…
Böyle dönüp duruyor…

Şenol Babuşcu

ZORUNLU KARŞILIKLARDA DEĞİŞİKLİK
TL zorunlu karşılıkların altın cinsinden tesis edilmesi imkânı azami oranı %15’ten %10’a düşürüldü.Bu imkân kademeli olarak azaltılarak sonlandırılacak.
YP mevduat/katılım fonu zorunlu karşılık oranları tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırıldı

Atilla Yesilada

Munzamı yükseltmek TL'ye yaramaz...amin