Günde 7-8 saatimizi alan ve ortalama bir insan ömrünün üçte birini oluşturan uyku, beynin ve tüm vücudun sağlığı için dikkat edilmesi gerekenlerden. Uykunuzun verimli olması için belli düzende uyumanız şart. Az ya da çok değil, her gün belli oranda uyku beyin sağlığını ve yaşam kalitesini etkiliyor. Tek gece bile uyumazsanız beyniniz hasar görüyor ve yılları alan bir yaşlanmayla yüz yüze kalmanız olası.

Bir gece uykusuz kalırsanız iki yıl yaşlanırsınız

Uykusuzluk üzerine yayımlanan bir araştırma, bir gece uykusuzluğun bile yıllar süren yaşlanmaya neden olduğunu açıkladı. Journal of Neuroscience'da yayımlanan çalışmaya göre uyku eksikliğinin beyni yaşlandırabileceği ifade ediliyor. Bir geceyi tamamen uykusuz geçirmek, bazı insanların beyinlerini iki yıla kadar yaşlandırıyor. Almanya, İsviçre ve Danimarka'daki bazı enstitülerden araştırmacılar, uykusuz kalmanın beyin yapısını önemli ölçüde bozduğunu söylüyor.

Araştırma, çeşitli uyku koşullarında 19 ila 39 yaşları arasındaki 134 sağlıklı katılımcının MRI verilerinden yararlandı. Her gece katılımcıların beyinleri değerlendirmeye alınırken, beyin yaşları hesaplandı. Sonuç ise uykusuz kalanların beyin yaşının bir ya da iki yıl arttığını gösteriyor. Ayrıca bir gecelik dinlenme uykusundan sonra beyin yaşının başlangıçtan farklı olmadığı da veriler arasında.

Akut ya da kronik fark etmiyor

Toplam uyku yoksunluğundan sonra beyin yaşındaki değişikliklerle iyileşme gecesi boyunca ölçülen uyku değişkenleri arasındaki ilişkilerin de anlatıldığı araştırmada, akut veya kronik gruplar arasında beyin yaşında önemli bir fark olmadığı görülüyor. Gece üç saat yatakta kalan akutların ya da gece kesintisiz beş saat yatakta kalan kroniklerin beyin yaşında da farklar olmadığı açıkça belli oluyor.

Zamanı geri alabilirsiniz

Akut toplam uyku kaybının genç katılımcılarda beyin morfolojisini yaşlanmaya benzer bir yönde değiştirdiği ve bu değişikliklerin dinlenme uykusuyla geri döndürülebileceği de bir gerçek. Uyku, insanların normal fiziksel ve psikolojik işlevlerini sürdürmesi için gerekli. Kısmi uykusuzlukta ise beyin yaşında önemli bir değişiklik olmuyor. Yapılan çalışma, uyku kaybının beyin çapında yaşlanmaya benzer bir yöndeki etkisini açıklamak için yeni bulgulara yer vermesi açısından önemli. Kronik uyku yoksunluğunun uzun vadeli etkileri ise araştırmaya dahil değil.

Uykusuzluk başka hangi sorunlara yol açıyor?

Kronik uykusuzluk şikayeti olanların ruhsal ve bedensel sağlığı olumsuz yönde etkileniyor. Yaşam kalitesini düşüren uykusuzluk, ayrıca şunlara neden olabiliyor:

- Gündüzleri dikkat eksikliği ve yorgun hissetme,
- Konsantrasyon sorunundan dolayı aşırı sinirlilik,
- İş performansında düşme,
- Depresyon,
- Yüksek tansiyon,
- Metabolizma sorunları ve obezite riski,
- Bağışıklık sisteminde sorunlar.

İdeal uyku süresi nedir?

Uyku süresi, kişiye özel bir durum ve genetikten de etkileniyor olsa da insan ömrünün yaklaşık üçte biri uyuyarak geçiyor. Uyku süresi genelde 4-11 saat arasında değişiyor. Yetişkinler için ortalama 7-8 saatlik uyku yeterli. Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da uyku süreleri ve saatleri genetik faktörlerin etkisinde.

Kimi çocuklarda bu süreler ortalama 4-5 saat, kimi çocuklarda ise 12-14 saat. Ebeveynler öncelikle çocukları için gerekli olan uyku sürelerini tespit etmeli. Ayrıca değişken olabilen uyuma ve uyanma saatleri ortaya koyulmalı. Çocukların uyuma ve uyanma zamanının sabit ya da yakın olması da değerli. Çocuğun uyku saatlerinin düzenli olması, uykuya dalmayı kolaylaştırıyor.

Düzenli uykunun faydaları neler?

Uykunun düzenli olması, sağlık açısından çok önemli. Bu faydaları ise şöyle sıralamak mümkün:

- Uyku esnasında stres hormonlarında azalma oluyor.
- Vücut kendini onarıp yapılandırıyor.
- Düzenli uyku anksiyete dediğimiz kaygı bozukluğunu ve depresyonu azaltıyor.
- Çocukların hafızasını güçlendiriyor. Ayrıca hiperaktivite riskini azaltıyor.