Tükenmişlik sendromu, günümüzde birçok insanın muzdarip olduğu stresli yaşam şartları sebebiyle daha sık görülmeye başlanan bir psikolojik rahatsızlıktır. Bu kavram, ilk kez 1974 senesinde Herbert Freudenberger tarafından ortaya atılmış ve tıp literatürüne yerleşmiştir. Bu rahatsızlıktan muzdarip kişiler, genel olarak yaptıkları eylemlerden dolayı yoğun başarısızlık hissederler. Yaptıkları aktivitelerden ve işten tatmin olamazlar. Ve gün içinde sürekli yıpranmış ve bitap düşmüş hissederler.

Tükenmişlik Sendromunun Evreleri
Tükenmişlikte dört evre göze çarpar;

İlk evrede, kişi çok heyecanlı, motive ve isteklidir. Kariyer planları yapar ve var gücüyle çalışır.

İkinci evrede, istek ve mutluluk azalır. Mesleğini yaparken karşılaştığı ufak tefek sorunlardan bile büyük rahatsızlıklar duyar. Mesleğinden yavaş yavaş tatmin olamaya başlar. Yorgunluk hisseder.

Üçüncü evrede, sistemdeki çarpıklıkların düzelmeyeceği, insanların değişmeyeceği inancı gelişir. Bunun sonucunda kişi ya başa çıkmaya yönelik yeni stratejiler geliştirir ya da pasif agresif tutumlarla işi yokuşa sürme, direnç gösterme ve kendini işten çekme gibi davranışlara başvurur.

Dördüncü evredeyse, derin bir inançsızlık, kuruma ve mesleğe karşı sevginin ve ilginin azalması ve umutsuzluk baş gösterir. Artık sadece maddi ve sosyal güvence zorunluluğundan dolayı çalışır. Kişisel başarısı düşer. Sosyal çekilme durumu yaşanır.

Tükenmişlik, stresli veya yorgun hissetmekten daha fazlasıdır. Kendinizi tükenmiş, umutsuz ve motivasyonsuz hissetmenize neden olabilecek fiziksel, zihinsel ve duygusal bir bitkinlik halidir. Tükenmişliğin ana belirti ve semptomları şunları içerir:

Fiziksel Belirtiler
Yorgunluk
Bitkin hissetme
Enerji kaybı
Fiziksel hastalıklardan kurtulamam
Hasta hissetme
Geçmeyen soğuk algınlığı
Mide barsak sorunları
Kalp damar hastalığı
Hipertansiyon eğilimi
Baş ağrısı
Kiloda artış/ azalış
Uykusuzluk/aşırı uyku
Solunum güçlüğü
İştah azalması ve kilo kaybı

Davranışsal Belirtiler
Daha az başarı için çok çalışma (algılanan / gerçek)
İşe geç gelme ve erken çıkma
İşe erken gelme ve geç çıkma
İzinsiz olarak ya da rapor alarak işe gelmeme, işi bırakma eğilimi.
Mesleki motivasyonun azalması.
Kuruma yöneticilere olan güvenin azalması.
Kurumsal aidiyetin düşmesi
Eve iş götürme
Kararları vermekte güçlük
Alışılmış davranış biçimlerinde önemli değişiklik
En iyi olanı değil, garanti olanı seçmek
İş ve iş dışındaki ilişkilerde bozulma, boşanma, geçimsizlik
Sigara ve içkide artış
Duygusal ve cinsel hayatta düşüncesiz davranışlar
Alışılmıştan daha titiz ve daha fazla çalışma
Konuşma ya da yazıda belirsizlik ve kopukluk
Sağlığa aşırı ilgi
Hareketlerde yavaşlama veya yerinde duramayacak şekilde huzursuzluk
Kaza ve yaralanmalarda artma.

Psikolojik Belirtiler
Bir şeylerin yanlış gittiğine dair genel his
Kızgınlık ve gücenme
Can sıkıntısı
Yoğun hayal kırıklığı
İlgi eksikliği / yokluğu
Şaşkınlık / kafa karışıklığı
Boşluk ve anlamsızlık duygusu
Keyifsizlik
Güvensizlik ve terk edilmişlik hissi
Sürekli bir sinirlilik hali, çabuk öfkelenme
Kişisel hata ve başarısızlıkları sürekli düşünmek
Dikkat ve konsantrasyon zayıflığı, unutkanlık
Karar vermede yetersizlik
Ölüm ve intihar fikirlerinin sık sık tekrarlanması
Değersizlik, yetersizlik ve suçluluk duyguları
Umutsuzluk ve keder duyguları
Kaygı, huzursuzluk, sabırsızlık
Önemsiz konularda aşırı endişelenme (ilgisizlik)
Birlikte olunan kimselere aşırı güven (güvensizlik)
Aşırı hayal kurma

Tükenen Kişi Nasıl Davranışlar Gösterir?
Eleştirici
Kızgın
Karamsar
Katı
Önerilere kapalı
İçe dönük
İnsanları iten davranışlar gösterir.

Tükenmişlikten Nasıl Kurtulursunuz?
Zaten tükenmiş hissediyorsanız, sorunu çözmek için harekete geçmek çok önemlidir. Etkili tükenmişlik kurtarma stratejileri, soruna neyin neden olduğunu anlamanıza, zihinsel gücünüzü yenilemenize ve sinizm duygularıyla mücadele etmenize yardımcı olabilir.

Nedeni Tanımlayın
İşinizle ilgili neyin tükenmişliğe katkıda bulunduğunu değerlendirmek için biraz zaman ayırın . Genellikle rol oynayan faktörler arasında çok fazla çalışmak, amirlerle veya iş arkadaşlarıyla zayıf ilişkiler, işyerinde çatışma, yönetimden zayıf destek ve aşırı iş yükü yer alır. Sebebin daha fazla farkına vardığınızda, onu hafifletmeye yardımcı olacak adımlar atabilirsiniz. Bunlardan bazılarını ele almak daha zor olabilir, ancak işyerindeki stresi yönetmenize ve kişilerarası çatışmaları azaltmanıza yardımcı olacak yollar hakkında işvereninizle konuşarak başlayabilirsiniz.

Kendinize Zaman Ayırın
Tükenmişlik genellikle yüksek düzeyde uzun süreli kişilerarası stresle bağlantılıdır. Bu nedenle, insan odaklı işlerde çalışan kişilerin tükenmişlik yaşama olasılığı daha yüksektir. Başkaları hakkında olumsuz bir tutum geliştirdiğiniz, sinirli ve içine kapanık hissettiğiniz bir noktaya ulaştıysanız, kendinize biraz zaman ayırmaya çalışın. Hoşunuza giden şeyleri yaparak yalnız zaman geçirmek, özellikle daha içe dönük olma eğilimindeyseniz, yeniden enerji kazanmanın harika bir yolu olabilir .

Etkili Başa Çıkma Becerilerinden Yararlanın
Tüm stresi ortadan kaldıramazsınız, ancak onunla başa çıkmanın daha etkili yollarını geliştirebilirsiniz. Farklı durumlar hakkında nasıl düşündüğünüz, onlar hakkında ne hissettiğinizi etkileyebilir.
Bilişsel yeniden çerçeveleme , strese neden olan durumlar hakkındaki bakış açınızı değiştirmenize yardımcı olabilecek yararlı bir strateji olabilir. Örneğin, bir durumu bir yük yerine bir öğrenme fırsatı olarak yeniden çerçevelemek, zorluklara daha az kaygıyla yaklaşmanıza yardımcı olabilir.

Sevdiklerinizden Destek Alın
Biraz yalnızlık faydalı olsa da bu, sevdiklerinizden uzaklaşmanız gerektiği anlamına gelmez. Olumsuz sosyal etkileşimler genellikle tükenmişliğe neden olmada önemli bir rol oynar, ancak olumlu ve destekleyici sosyal bağlantılar buna karşı önemli bir tampon olabilir.
Sosyal destek sisteminize yaslanmak, hissettiğiniz baskının bir kısmını da hafifletebilir. Yaşadıklarınız hakkında arkadaşlarınız ve ailenizle konuşmak, deneyimlerinizde daha az yalnız hissetmenize yardımcı olabilir.

Bir Profesyonelle Konuşun
Tükenmişliği kendi başınıza yönetmekte zorlanıyorsanız, profesyonel yardım almak çok önemlidir . Bir çalışma, psikodinamik grup terapisinin ve bilişsel grup terapisinin işle ilgili depresyon semptomlarını azaltmada etkili olduğunu bulmuştur. Bununla birlikte, çok yardımcı olabilecek bir dizi ek etkili psikoterapi türü vardır. Bir terapist, stresinizin nedenlerini belirlemenize ve bunları ele almak için bir plan geliştirmenize yardımcı olabilir. Kendinizi bunalmış hissediyorsanız , yardım istemekten çekinmeyin.

En İyi Tükenmişlik Önleme Stratejileri
Bir çalışma, tükenmişlikten kurtulmak için en sık kullanılan taktiklerden bazılarının şunları içerdiğini buldu:
-Kişinin fiziksel sağlığına özen göstermek
-iş arkadaşlarından destek
-Hobilere katılmak
-Kişisel ilişkilerde rahatlık bulmak
-sınırlar oluşturma
-İşten zaman ayırmak
-Tutkuyu yeniden keşfetmek ve işte anlam bulmak
-Gerçekçi beklentiler belirlemek
-Gülme ve mizah kullanma
Tükenmişlik, düşük iş tatmini, yüksek ciro, devamsızlık, azalan üretkenlik ve düşük iş kalitesi gibi birçok olumsuz sonuçla ilişkilidir. Tükenmişliği önlemenin yollarını bulmak, kariyeriniz ve ruhsal sağlığınız üzerindeki etkisini en aza indirmeye yardımcı olabilir, ancak zaten tükenmiş hissediyorsanız, tükenmişliği etkili bir şekilde iyileştirme stratejilerine odaklanmak da önemlidir.
Kendi kendine yardım stratejileri yeterli rahatlama sağlamıyorsa, bu tükenmişlik duygularına hitap edecek bir plan hazırlamak için doktorunuzla veya ruh sağlığı uzmanınızla konuşun.