Türkiye’de ve dünyada 2023 Temmuz ayı en sıcak ay, 2023 yazı dünyanın en sıcak mevsimi olarak tarihe geçti. Hem yer yüzündeki ortalama sıcaklık 3 derece daha yükseldi. Bir çok ülkede sessiz afet olarak adlandırdığımız sıcak hava dalgaları etkili oldu ve binlerce ölüme sebep oldu.

İKLİM KRİZİ ARTIK ÜLKEMİZDE DE ÖLÜMLERE NEDEN OLUYOR

Ne yazık ki ülkemizde de Haziran ortalarına kadar mevsim normalleri altında seyreden sıcaklıklar aniden yükseler, Temmuz Ağustos aylar boyunca hep ortalamanın üzerinde devam etti. Orman yangınları, aşırı sıcaklığa bağlı ölümler kaydedildi. Aşırı buharlaşmanın etkisiyle ormanlar iyice nem kaybedip, su havzaları kurumaya başladı.

SONBAHAR KURAK GEÇECEK

Ne yazık ki tahminlerimize göre Eylül ayında da sıcaklıklar ortalamanın üzerinde seyrediyor ve yağışlar ortalamanın altında kalıyor. Eylül sonuna kadar Doğu ve Orta Karadeniz dışında yağış alan bölgemiz neredeyse yok. Sonbahar geneline baktığımızda ise yine yağışın az olduğunu görüyoruz. Orta ve Doğu Karadeniz dışındaki tüm bölgelerimizde sonbahar boyunca yağışlı gün sayısı geçtiğimiz yıllarda göre daha düşük.

PEKİ YAĞIŞ AZ AMA SELLER OLUYOR BU NASIL MÜMKÜN?

Bir yandan aşırı sıcakları konuşurken, Eylül ayında sellerden ne yazık ki can kayıplarımız oldu. Yaz boyu sıcaklıkla mücadele eden Yunanistan ve Libya yaşanan sel felaketlerinin ardından binlerce can kaybetti. Ülkemizde Kırklareli ve İstanbul’da aniden bastıran yağışla sel ne yazık ki can kayıplarına neden oldu. Oysa Başakşehir sel ile mücadele ederken Anadolu yakasına tek damla yağış düşmemişti. Yani sorun yağışın kuvvetli, yerel ve kısa sürede gerçekleşmesi.

Peki bir yandan kuraklıkla mücadele ederken, yağışlar neden sele dönüşüyor?

1. Yağış nasıl oluşur diye düşündüğümüzde, buharlaşan hava ile atmosferdeki tuz, çöl tozu gibi bir partikül üzerine yoğunlaşarak damlacıklar oluşur ve bulutlar meydana gelir. Bulut içinde sürekli hareketlerle bu partikül etrafındaki kütle büyür, kütle yeterince büyüdüğünde yere yağış olarak düşer. Yaşanan aşırı sıcaklar kısa sürede aşırı buharlaşmaya neden oluyor, dolayısıyla yağış da kısa sürede çok daha kuvvetli. Normalde 1 haftada yağan yağışı 1 saatte alıyoruz artık ve bu da birikmelere neden oluyor.

2. Şehirleşme etkisiyle yağış ormanlar veya toprak tarafından emilemiyor, dereler olmadığından birikecek dere yatağı bulamıyor. Bu nedenle de kaygan ve emilimi olmayan asfalt üzerinde biriken sular hızlıca akışa geçiyor ve suyun doğal birikme yatakları olan eski dere yataklarında yapılan evlerin aşırı yağışlarda selden etkilenmesi kaçınılmaz oluyor.

3. Aşırı sıcakların etkisi ile kurumuş, nemini ve organik değerlerini iyice kaybetmiş toprak daha fazla su emmiyor aksine, emilim değerini kaybedip asfalt gibi görev görüyor. Bu da zaten organik değerini kaybeden toprakların daha da verimsiz olmasına neden oluyor.