İşlenmemiş Altın İthalatında Rekor

İşlenmemiş Altın İthalatında Rekor
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2023 yılında hayata geçirilen altın ithalatına yönelik kota uygulamasında gevşemeye gitti. Yılın ilk üç ayında işlenmemiş altın ithalatının geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre 4.2 kat düşüş göstermesi, ekonomi yönetiminde yüzleri güldürürken, Bakanlık kota uygulamasının işe yaradığını belirterek, altın tarafında yıllar sonra bir ilk yaşandığına dikkat çekti.

Türk lirasının son yıllarda yaşadığı değer kaybı nedeniyle birikimlerini korumak isteyen milyonların ilk durağı altın olmaya devam ediyor.

Her dönemin güvenli limanı olarak kabul edilen altın, geçtiğimiz yıl yaşanan rekor talep sonrası ekonomi yönetimini alarma geçirmiş ve işlenmemiş altın ithalatına yönelik kota uygulaması hayata geçirilmişti.

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, işlenmemiş altın ithalat kotasının 10 kilogram artırıldığı belirtilirken, geçtiğimiz yıl itibarıyla hayata geçirilen sistemin olumlu sonuçlar verdiği ortaya koyuldu.

g5g5.webpSON 50 YILIN REKORU KIRILMIŞTI

Bireysel altın alımlarının rekor seviyeye yükselmesinin yanı sıra, özel şirketlerin de altın talepleri tüm zamanların en üst seviyesine çıktı. Türkiye'de geçtiğimiz yıl itibarıyla yaklaşık 319 tonluk altın ithalatı yapılırken, bu rakam son 50 yılın en üst seviyesi olarak kayıtlara geçmişti.

28 Mayıs'ın ardından göreve başlayan yeni ekonomi yönetimi, parasal sıkılaşma adımları sonucunda altın ithalatına yönelik yeni kısıtlamalar getirirken, alınan tedbirlerin etkisi 2024 yılının ilk üç ayına yönelik paylaşılan verilerde gözlemlendi.

ALTIN ALIMLARI YILLAR SONRA DİP YAPTI

Borsa İstanbul Kıymetli Madenler Piyasası üzerinden altın ithalatı Ocak, Şubat ve Mart aylarında bir önceki yılın aynı dönemine göre 4 katın üzerinde düşüş gösterdi.

Borsa İstanbul Kıymetli Madenler Piyasası verilerine göre, 2023 yılı Ocak, Şubat ve Mart ayında altın ithalatı 147 bin 452 kg olmuşken, 2024 yılının ilk çeyreğinde bu rakam 35 bin 520 kg oldu.

BAKANLIK "YASAKLARIN" GEREKÇESİNİ AÇIKLADI

Hazine'den yapılan açıklamada, altın ithalatına yönelik kota uygulamasına ilişkin şu ifadelere yer verildi:

altin112.webpHazineden yapılan açıklamada şöyle denildi:

"Son günlerde, işlenmemiş altın ithalatındaki kota tedbirlerine ilişkin gündeme gelen sorulara yönelik aşağıdaki bilgilendirmenin yapılması zaruri görülmüştür.

Kota uygulamasına neden ihtiyaç duyuldu?

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre; 2022 yılında işlenmemiş altın ithalatı bir önceki yıla göre miktar bazında yaklaşık yüzde 200'ün üzerinde bir artışla 379,2 ton (20,4 milyar dolar), 2023 yılı ilk yedi ayında ise yaklaşık 320 ton (19,2 milyar dolar) gerçekleşmiştir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayımlanan ödemeler dengesi istatistiklerine göre; 2022 yılında 49,1 milyar dolar gerçekleşen cari işlemler açığının 19,4 milyar doları (%39'u) net altın ithalatı kaynaklı olmuştur. 2023 yılının ilk yedi ayında ise cari işlemler açığı 42,3 milyar dolar gerçekleşmiş, net altın ithalatı 17,7 milyar dolar ile açığın yüzde 42'sini oluşturmuştur.

Altın ithalatında yaşanan artışın cari dengeye olumsuz etkisinin azaltılması amacıyla işlenmemiş altın ithalatına yönelik tedbir alınmasına ihtiyaç duyulmuştur.

Kota miktarı nasıl belirlendi?

İşlenmemiş altın ithalatının azaltılmasına yönelik çeşitli politika tedbirleri değerlendirilerek hızlı ve etkili bir tedbir olarak kota uygulanmasına karar verilmiştir. Kota uygulamasına 07.08.2023 tarihinden itibaren geçilmiş olup, aylık kota miktarı işlenmemiş altın ithalatının uzun dönem aylık ortalaması olan 8 tonun 1,5 katı olacak şekilde 12 ton olarak belirlenmiştir.

gold4.webpKota uygulaması hangi ithalat işlemlerini kapsamaktadır?

Kambiyo mevzuatı uyarınca işlenmemiş altın ithalatı Bakanlığımızca yetkilendirilen kıymetli madenler aracı kuruluşları aracılığıyla yapılabilmekte olduğundan, bahse konu kota söz konusu şirketler tarafından gerçekleştirilen ithalat işlemlerinde uygulanmaktadır. Kıymetli madenler aracı kuruluşu olmayan kişilerce yalnızca Dâhilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında işlenmemiş altın ithal edilmesi mümkün bulunmakta olup, DİR kapsamında gerçekleştirilen işlenmemiş altın ithalatı işlemleri kota uygulamasının dışında tutulmuştur.

Kota dağılımı nasıl yapıldı?

Aylık kota miktarının dağılımı için belirleyici kriter olarak kıymetli madenler aracı kuruluşlarının Ocak 2022- Temmuz 2023 döneminde gerçekleştirdikleri ve kota uygulamasının kapsamına giren işlenmemiş altın ithalatı miktarları esas alınmış olup dağılım nesnel şekilde, kural bazlı olarak gerçekleştirilmektedir. Ayrıca, belirtilen dönemde kota kapsamına giren işlenmemiş altın ithalatı gerçekleştirmemiş, ancak kota uygulamasından sonra ithalat yapmak isteyen firmalar için bir rezerv miktarı ayrılmıştır.

Kota uygulaması sürecinde hangi değişiklikler yapıldı?

Kota uygulaması sürecinde kıymetli madenler aracı kuruluşu olmayan mücevher ihracatçısı firmaların hammaddeye sınırlı erişim ve uluslararası piyasalarla oluşan fiyat marjlarının yüksekliği sebebiyle sorun yaşadıkları Bakanlığımıza iletilmiş, sorunların giderilmesini teminen kotanın bir bölümü sadece mücevher ihracatçıları için bankalar üzerinden kullanılmak üzere tahsis dilmiştir. Böylelikle, mücevher ihracatçılarının söz konusu bankalara başvurarak DİR dışında gerçekleştirdikleri ihracat işlemlerini tevsik etmek suretiyle, yaptıkları ihracatın miktarına uygun şekilde işlenmemiş altın satın alabilmelerine imkân sağlanmıştır.

Takip eden dönemde sektörle gerçekleştirilen toplantılarda dile getirilen hususlar, Bakanlığımıza intikal eden talepler ve geri bildirimler sonucunda, uluslararası piyasalarla oluşan fiyat marjlarının azaltılması ve uygulamanın etkinliğinin artırılabilmesi için kota dağılımında kıymetli madenler aracı kuruluşlarının payı azaltılarak mücevher ihracatçılarına satış için tahsis edilen kota artırılmış, ayrıca üretici ve ihracatçıların hammadde ihtiyacının daha geniş kapsamda karşılanabilmesini teminen Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmelerine satılmak üzere iki kamu bankasına kotanın bir bölümü tahsis edilmiştir.

altin2.jpgMevcut durumda; aylık 12 tonluk işlenmemiş altın ithalatı kotasının yaklaşık;

• %25'i mücevher ihracatçılarına satış için,
• %38'i kuyum işletmelerine satış için,
• %33'ü 2022 ve 2023 yıllarında kota uygulaması kapsamında giren işlenmemiş altın ithalatı gerçekleştirmiş kıymetli madenler aracı kuruluşları için,
• %4'ü ise Ocak 2022- Temmuz 2023 döneminde ithalat işlemi gerçekleştirmemiş ancak uygulama sonrasında ithalat yapmak isteyen kıymetli madenler aracı kuruluşları için rezerv olarak tahsis edilerek uygulanmaktadır.

Kota uygulamasının etkili oldu mu?

TÜİK verilerine göre kota uygulamasına başlanan 2023 yılı Ağustos ayından yılı sonuna kadar işlenmemiş altın ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,2 milyar dolar düşüşle 10,3 milyar dolar, miktar bazında yüzde 32,7 azalış ile 169,6 ton olarak gerçekleşmiştir.

2024 yılının ilk iki ayında ise işlenmemiş altın ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre 6,8 milyar dolardüşüşle 2,1 milyar dolar gerçekleşmiştir. Bu dönemde işlenmemiş altın ithalatı miktar bazında yüzde 77,9 düşüşle 33,1 tona gerilemiştir.

2024 yılı Şubat itibarıyla 12 aylık birikimli cari açık 31,8 milyar dolar seviyesindedir. Önümüzdeki dönemde cari dengede iyileşmenin sürmesi beklenirken, altın dengesinin de bu görünüme olumlu katkı vermeye devam edeceği değerlendirilmektedir.

Bu çerçevede, kota uygulamasının işlenmemiş altın ithalatını sınırlayarak cari işlemler dengesini olumlu etkilediği görülmektedir.

Kota uygulamasına nasıl devam edilecek?

Bakanlığımızca kota uygulaması yakından izlenerek sektörün ve vatandaşların yaşadığı sorunların en aza indirilmesini teminen kıymetli madenler aracı kuruluşlarının mücevher ihracatçılarının ve kuyum işletmelerinin ihtiyaçlarının karşılanması, piyasada oluşan fiyat marjlarının azaltılmasına yönelik kota tahsisatları arasında aktarımlar yapılmaktadır. Nitekim bahse konu uygulamalar sonrasında sektörün hammaddeye erişimi artmış ve fiyat marjlarının azaldığı gözlemlenmiştir.

Bakanlığımızca önümüzdeki dönemde de sektörün hammadde ihtiyacı ile ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyette bulunan sektör aktörlerinin işlenmemiş altına erişimlerinin artırılması önceliklendirilerek uygulamanın yakından izlenmesine ve gerekli tedbirlerin ivedilikle alınmasına devam edilecektir."